Ziekte COVID-19 en lange-termijn gevolgen.John Jacobs
|
|
Dodelijk voor kwetsbare mensen
SARS-2 is geen major killer, maar heeft veel hogere sterftecijfers per infectie dan de griep (0,04-0,1%). Eerder schreef ik op grond van diverse schattingen dat SARS-2 een sterftecijfer had tussen de 0,6 en 2,9%, nu schat ik het vooral in het lage bereik daarvan: 0,6 tot 1%. Dat is een factor 10 hoger dan een heftige griep. Dankzij de lockdown is het aantal mensen dat geïnfecteerd werd beperkt gebleven tot circa 6% van de Nederlandse bevolking. De oversterfte van 10.000 mensen in Nederland kan dus makkelijk oplopen tot meer dan 100.000 als iedereen besmet wordt. De epidemie wordt niet alleen bestreden omdat mensen dood gaan, veel mensen worden ook langdurig ziek door COVID-19.
Verschillend ziekteverloop
Zoals bij veel luchtweginfecties, kunnen SARS-2 infecties sterk verschillende symptomen per patiënt geven (Zimmer). Sommige mensen hebben niet of nauwelijks last, anderen krijgen koorts, hoesten en kortademigheid en een enkeling ligt weken in het ziekenhuis of op de intensive care. COVID-19 kan de longen en het immuunsysteem aantasten en kan zelfs leiden tot beroertes en psychose. Ademhalingsproblemen en postvirale vermoeidheid duren in sommige gevallen maandenlang (Filmpje BBC).
Langdurige COVID
Langdurige COVID (long-COVID) betekent dat mensen vaak na een milde ziekte, langdurig klachten houden (Spencer). Het fenomeen is bekend van veel andere virussen, inclusief de verwante coronavirussen SARS-1 en MERS. Een vol jaar na het doormaken van SARS-1 had 24% van de ex-patiënten een duidelijk verminderde conditie (Hui). Meer dan 50% had verminderde longfunctie, zelfs twee jaar na een SARS-1 infectie (Ngai).
De meeste patiënten zijn, twee maanden na COVID-19, nog niet volledig hersteld (Carfì). De BMJ heeft een webinar gemaakt over 'long COVID' (langdurige COVID). De klachten verschillen per persoon, en sommige mensen hebben wisselende klachten: de ene dag extreem moe en de andere dag vrijwel geen klachten. Vermoeidheid en kortademigheid staan hoog op de klachtenlijst (Figuur 1), gevolgd door gewrichtspijn en pijn op de borst. Dergelijke klachten en ook hartklachten (Volkskrant), niet gemeten in de vorige studie, kunnen ook ontstaan bij voorheen gezonde mensen die geen of milde klachten hadden (Barber).
De meeste patiënten zijn, twee maanden na COVID-19, nog niet volledig hersteld (Carfì). De BMJ heeft een webinar gemaakt over 'long COVID' (langdurige COVID). De klachten verschillen per persoon, en sommige mensen hebben wisselende klachten: de ene dag extreem moe en de andere dag vrijwel geen klachten. Vermoeidheid en kortademigheid staan hoog op de klachtenlijst (Figuur 1), gevolgd door gewrichtspijn en pijn op de borst. Dergelijke klachten en ook hartklachten (Volkskrant), niet gemeten in de vorige studie, kunnen ook ontstaan bij voorheen gezonde mensen die geen of milde klachten hadden (Barber).
Figuur 1. Klachtenlijst tijdens en twee maanden na COVID-19 (Carfì).
Ziekelijk sterke afweer
Het is evident dat er sprake is van een sterke, maar inefficiënte afweerreactie tegen SARS-2 en dat die leidt tot COVID-19. COVID-19 is een multisysteem inflammatoir syndroom - dat wil zeggen afweerreacties door het gehele lichaam in alle organen. Opvallend, want in mensen zonder afweerreactie komt het virus niet verder dan de luchtwegen. Deze ziekteverschijnselen staan los van risicogroepen en ernst van het ziekteverloop. Ook kinderen die asymptomatische SARS-2 infectie hebben doorgemaakt, kunnen ernstige hartschade oplopen. In het totaal zijn 662 kinderen beschreven met deze ziekte, waarvan er 11 zijn overleden (Sciencedaily).
Het is duidelijk dat de oorzaak in de sterke afweer reactie zit, maar wat precies is onduidelijk. Sommige wetenschappers denken aan een cytokine-storm, maar andere wijzen op de veel lagere cytokine niveaus in COVID-19 (Kox). Mogelijk zorgt antistof-geïnduceerde verspreiding van het virus door het lichaam voor diverse locatie infecties met immunologische schade (Jacobs).
Het is duidelijk dat de oorzaak in de sterke afweer reactie zit, maar wat precies is onduidelijk. Sommige wetenschappers denken aan een cytokine-storm, maar andere wijzen op de veel lagere cytokine niveaus in COVID-19 (Kox). Mogelijk zorgt antistof-geïnduceerde verspreiding van het virus door het lichaam voor diverse locatie infecties met immunologische schade (Jacobs).
Lange-termijngevolgen
De lange-termijngevolgen van COVID-19 zijn niet helder, maar het ziet er niet goed uit. Chronische COVID-19 klachten vormen een serieus probleem bij een aanzienlijke groep patiënten, met milde of ernstige COVID-19. De schattingen lopen uiteen en het aantal neemt af in de tijd. Een getal van 20% na 3 maanden is genoemd, en de helft hiervan na 6 maanden. Lange-termijn COVID is serieus genoeg om systematisch te onderzoeken.
John Jacobs
12 september 2020
12 september 2020
