Racisme
John Jacobs, 20 juni 2020
In Nederland ben ik één keer zonder aanleiding aangesproken door de politie. Samen met mijn buurman stond ik buiten op straat te praten. De politie zag ons, kwam naar ons toe en vroeg wat wij aan het doen waren. Ik vertelde beslist dat wij aan het praten waren en dat dit mijn buurman was. En als ze het wilden controleren moesten ze naar boven gaan, op de eerste verdieping. Dan zouden ze zien dat in de eerste twee huizen niemand thuis was. Het was dat mijn buurman een sterk gepigmenteerde huid had, anders hadden de agenten opgemerkt dat hij bleekjes wegtrok. De manier waarop ik tegen de agenten sprak, boezemde hem angst in voor represailles. Puberale brutaliteit, maar in mijn ervaringen kon dit gewoon en dat bleek ook deze keer.
Een aantal jaren eerder, terwijl ik voor zonsopgang kranten bezorgde, droeg een agent mij op om het licht op mijn fiets te zetten. Ik fietste met mijn hand op de dynamo weg om een technisch euvel te maskeren. Klaarblijkelijk werd ik verder geloofd op mijn blauwe ogen en dus kreeg ik geen boete. Een andere vriend – zijn ouders waren geëmigreerd vanuit een ander continent - vertelde dat de politie hem vaak aanhield in zijn geboorteplaats. Ondanks zijn lokale dialect, moest hij toch altijd zijn ID-kaart laten zien. Als hij geen licht op de fiets had kreeg hij altijd een bon. Met zijn donkerbruine ogen betaalde hij zich blauw aan bekeuringen. Dat overkwam mij niet. Ook niet die keer toen ik ’s nachts agenten in hun auto tegenkwam die zeiden: “Je licht doet het niet”. Ik hing voor over mijn stuur om dit te verifiëren en riep: “Bedankt!” Mijn etnisch profiel zorgde voor een bekeuringsvrij leven tot nu toe.
Een aantal jaren eerder, terwijl ik voor zonsopgang kranten bezorgde, droeg een agent mij op om het licht op mijn fiets te zetten. Ik fietste met mijn hand op de dynamo weg om een technisch euvel te maskeren. Klaarblijkelijk werd ik verder geloofd op mijn blauwe ogen en dus kreeg ik geen boete. Een andere vriend – zijn ouders waren geëmigreerd vanuit een ander continent - vertelde dat de politie hem vaak aanhield in zijn geboorteplaats. Ondanks zijn lokale dialect, moest hij toch altijd zijn ID-kaart laten zien. Als hij geen licht op de fiets had kreeg hij altijd een bon. Met zijn donkerbruine ogen betaalde hij zich blauw aan bekeuringen. Dat overkwam mij niet. Ook niet die keer toen ik ’s nachts agenten in hun auto tegenkwam die zeiden: “Je licht doet het niet”. Ik hing voor over mijn stuur om dit te verifiëren en riep: “Bedankt!” Mijn etnisch profiel zorgde voor een bekeuringsvrij leven tot nu toe.
Etnisch profileren
De Nederlandse politie doet aan etnisch profileren. De achterliggende aanname is dat mensen van buitenlandse signatuur vaker bij misdrijven en overtredingen betrokken zijn dan autochtonen. Mijn ervaringen laten zien dat dit feitelijk juist is volgens de registraties: sommige vrienden van mij krijgen vaker controles en boetes dan ik. Ik ben niet zo blond dat ik dat alleen aan hun gedrag wijt; ik zie ook dat we anders benaderd worden in twijfelachtige gevallen.
De politie wordt vaak verzocht om twijfelachtige situaties te beoordelen. Wanneer neem je wel en wanneer neem geen poolshoogte? En welke acties onderneem je dan en tot hoever? Die keuze is niet altijd helder. Verkeerd gedrag zit in alle mensen en sommige overtredingen moeten duidelijk worden aangepakt, ongeacht de afkomst van de dader. Dat is de taak van de politie. De uitvoering kent echter duivelse details.
Wie de statistieken leest, ziet dat bepaalde etnische groepen oververtegenwoordigd zijn bij bepaalde misdaden. Bij kleinere zaken is etnische profilering een waarschijnlijke oorzaak. Bij grote misdaden is lijkt het onwaarschijnlijk dat sommige daders vrijuit zullen gaan. Mijn vermoeden is dat de cijfers daar objectiever zijn. Culturele verschillen in de omgang met vrouwen, macht en geweld kunnen verklaren waarom in sommige etnische groepen sommige delicten vaker voorkomen. Ook verschil in sociale klasse kan daarbij een rol spelen. Het etnisch profiel kan een goede invalshoek zijn voor preventie op maat, binnen een bepaalde subcultuur.
De politie wordt vaak verzocht om twijfelachtige situaties te beoordelen. Wanneer neem je wel en wanneer neem geen poolshoogte? En welke acties onderneem je dan en tot hoever? Die keuze is niet altijd helder. Verkeerd gedrag zit in alle mensen en sommige overtredingen moeten duidelijk worden aangepakt, ongeacht de afkomst van de dader. Dat is de taak van de politie. De uitvoering kent echter duivelse details.
Wie de statistieken leest, ziet dat bepaalde etnische groepen oververtegenwoordigd zijn bij bepaalde misdaden. Bij kleinere zaken is etnische profilering een waarschijnlijke oorzaak. Bij grote misdaden is lijkt het onwaarschijnlijk dat sommige daders vrijuit zullen gaan. Mijn vermoeden is dat de cijfers daar objectiever zijn. Culturele verschillen in de omgang met vrouwen, macht en geweld kunnen verklaren waarom in sommige etnische groepen sommige delicten vaker voorkomen. Ook verschil in sociale klasse kan daarbij een rol spelen. Het etnisch profiel kan een goede invalshoek zijn voor preventie op maat, binnen een bepaalde subcultuur.
Onderscheid maken
Onderscheid maken is essentieel voor de politie. Je kunt niet 17 miljoen mensen aanhouden bij elke misdaad. Maar hoe herken je de crimineel? Niet iedereen ziet eruit als een zware jongen. Sommige agenten verstaan de kunst om op een goede manier onderscheid te maken tussen mensen met een profiel dat kansrijker is op ontspoord gedrag en mensen die wel binnen de rails blijven. Jongeren in dure bolides zijn een potentieel profiel om te controleren op crimineel geld. Het kan zijn dat de chauffeur de nieuwe sterspeler van Ajax is – vraag even voor een handtekening – het kan ook zijn dat de sportauto via minder legitieme wegen verdiend is. Simpele kansberekening laat zien dat een extra controle effectief is – immers onverwachte rijkdom kan een belangrijke indicatie zijn voor crimineel geld.
Jongeren die zich verzamelen rond blitse motorvoertuigen – scooters, auto’s – kunnen interessant zijn om te controleren. Pronken en machogedrag gaat samen met bepaald crimineel gedrag: drugshandel, diefstal, geweld en uitbuiting van prostitutie. Routinecontroles kunnen effectief zijn, maar etniciteit zou daar niet doorslaggevend moeten zijn. Een groep jongeren zonder voertuigen of met alleen fietsen heeft een heel ander profiel. Agenten kunnen de groepsleden geloven op hun blauwe ogen dat ze geen kwaad van plan zijn, mits ze blauwe ogen hebben. Die mits is de maar van onze samenleving. Want hoe objectief is de politie in twijfelgevallen? Wat is ervaring en wat is racisme? Wat is andere cultuur, andere persoonlijkheid en wat is verdacht gedrag?
Jongeren die zich verzamelen rond blitse motorvoertuigen – scooters, auto’s – kunnen interessant zijn om te controleren. Pronken en machogedrag gaat samen met bepaald crimineel gedrag: drugshandel, diefstal, geweld en uitbuiting van prostitutie. Routinecontroles kunnen effectief zijn, maar etniciteit zou daar niet doorslaggevend moeten zijn. Een groep jongeren zonder voertuigen of met alleen fietsen heeft een heel ander profiel. Agenten kunnen de groepsleden geloven op hun blauwe ogen dat ze geen kwaad van plan zijn, mits ze blauwe ogen hebben. Die mits is de maar van onze samenleving. Want hoe objectief is de politie in twijfelgevallen? Wat is ervaring en wat is racisme? Wat is andere cultuur, andere persoonlijkheid en wat is verdacht gedrag?
Monitoring
De politie speelt een rol bij opsporing en bewijsvoering van misdaden, zoals die op straat. Soms zijn situaties complex, zoals bij groepsgeweld. Dan kan het lastig zijn vast te stellen wie welke actie deed. Zoals bij een groep van 20 mensen die rond een slachtoffer staat dat doodgetrapt wordt. Justitie moet bewijzen wie de fatale schop heeft gegeven. Is niet de hele groep omstanders schuldig? De groep verhindert het slachtoffer om te vluchten en is daarmee medeplichtig aan zijn dood. Hetzelfde bij een groep mensen die stenen gooien – wie deelneemt aan die groep is medeplichtig.
Mijn ervaring is dat de Nederlandse politie minder gewelddadig is dan die in de VS. Bij aanhoudingen in Nederland worden geweld en dreiging vaak geïnitieerd door de arrestant, soms vanuit een groep. In ieder geval komt de politie vaak in situaties met geweld - immers als er geweld is wordt de politie erbij geroepen. In complexe situaties – vooral met groepen - kan het lastig zijn goed te documenteren wie wat deed. Menige arrestant zal – terecht of onterecht – zeggen dat er sprake was van politiegeweld. Geweld kan geoorloofd zijn vanwege de situatie, maar zou ook excessief kunnen zijn. In al deze zaken is het handig dat politie uitgerust is met een bodycam en dat deze beelden voor bewijsvoering kunnen worden gebruikt voor verdachten en agenten. Dat helpt om onderscheid te maken tussen strafbare en niet-strafbare feiten.
Mijn ervaring is dat de Nederlandse politie minder gewelddadig is dan die in de VS. Bij aanhoudingen in Nederland worden geweld en dreiging vaak geïnitieerd door de arrestant, soms vanuit een groep. In ieder geval komt de politie vaak in situaties met geweld - immers als er geweld is wordt de politie erbij geroepen. In complexe situaties – vooral met groepen - kan het lastig zijn goed te documenteren wie wat deed. Menige arrestant zal – terecht of onterecht – zeggen dat er sprake was van politiegeweld. Geweld kan geoorloofd zijn vanwege de situatie, maar zou ook excessief kunnen zijn. In al deze zaken is het handig dat politie uitgerust is met een bodycam en dat deze beelden voor bewijsvoering kunnen worden gebruikt voor verdachten en agenten. Dat helpt om onderscheid te maken tussen strafbare en niet-strafbare feiten.
Zwarte Piet
Ik zal eerlijk zijn: ik heb weinig op met de grote complottheorie van de traditie dat een eeuwenoude Spanjaard die eigenlijk uit Turkije kwam en al lang overleden is ons land binnenkomt. Ik zie weliswaar de goede intenties, maar toch is dit een van de weinige buitenlanders waarvoor ik graag de deur dicht houd. Ik heb namelijk een hekel aan leugens en vooral aan liegen tegen kinderen, en nog meer als de hele samenleving in het complot zit. Mijn kinderen vonden het feest van deze verkleedpartij gewoon leuk terwijl ze wisten dat het een groot toneelstuk was. Het is fijn om een Journaal te hebben dat ons niet voorliegt met een wirwar van verzinsels om een traditie in eer te houden. Een echt kinderfeest houdt de kinderen in eer door eerlijk tegen kinderen te zijn.
Na de figuurlijke Zwarte Piet te hebben uitgedeeld aan onze traditie, wil ik het hebben over de zwart-geschminkte pietermanknecht. Schoorstenen, Moren, bevrijde slaven maken een palet van goede intenties voor een kindervriend. Het gelijkstellen van Zwarte Piet aan racisme doet onrecht aan de goede bedoelingen van velen. Tegelijkertijd zie ik ook de neiging om van Piet een opgedirkte slaaf te maken als racistische karikatuur. Verder voel ik de pijn van mensen die als minderwaardig worden behandeld: een minder gelijk etnisch profiel dat met de schmink van een traditie wordt ingewreven. Het doet mensen pijn die al vaker aan het kortste eind trekken, omdat het verwijst naar een knecht. Een goed heiligman wil niet op deze manier omgaan met zijn medemens. Een kindervriend heeft respect voor alle kinderen.
Na de figuurlijke Zwarte Piet te hebben uitgedeeld aan onze traditie, wil ik het hebben over de zwart-geschminkte pietermanknecht. Schoorstenen, Moren, bevrijde slaven maken een palet van goede intenties voor een kindervriend. Het gelijkstellen van Zwarte Piet aan racisme doet onrecht aan de goede bedoelingen van velen. Tegelijkertijd zie ik ook de neiging om van Piet een opgedirkte slaaf te maken als racistische karikatuur. Verder voel ik de pijn van mensen die als minderwaardig worden behandeld: een minder gelijk etnisch profiel dat met de schmink van een traditie wordt ingewreven. Het doet mensen pijn die al vaker aan het kortste eind trekken, omdat het verwijst naar een knecht. Een goed heiligman wil niet op deze manier omgaan met zijn medemens. Een kindervriend heeft respect voor alle kinderen.
|
|
Slavernij
Keti Koti (verbroken ketens) is een feest dat herdenkt dat op 1 juli 1863 de slavernij werd afgeschaft – en tien jaar later waren alle slaven vrij. Zestig jaar eerder waren de eerste Europese landen begonnen met de afschaffing van slavernij. Slavenhandel, het opkopen van Afrikaanse mensen die slaaf gemaakt waren door andere Afrikaanse stammen of Arabieren was 2½ eeuw een lucratieve business geweest voor Europeanen. Europa heeft de slavernij wel grootschaliger aangepakt dan andere continenten. Slavernij en kolonialisme hebben de rijkdommen van de wereld geroofd om zelf rijk te worden. Echter de Europeanen hebben de slavernij niet uitgevonden.
Slavernij was normaal in de voorchristelijke beschavingen en in veel Afrikaanse stammen. Ook het Islamitisch kalifaat dat grote delen van Afrika en Europa veroverde vanuit het Midden-Oosten, had al 900 jaar eerder slavernij. Toen de Europese landen in de 19e eeuw slavernij verboden, kwam dit door de acties van verlichte christenen die geloofden dat ieder mens naar Gods beeld was geschapen. De islamitische landen volgden een eeuw later onder druk van Europa.
Slavernij door Europeanen is onlosmakelijk verbonden met hun koloniën in Afrika waar ze slaven kochten, om ze in Amerika te laten werken. Hoe structureel dat was blijkt uit de taal. Het Spaanse/Portugese woord “negro” betekent zwart, maar het afgeleide woord “neger” betekende zwarte slaaf, vanaf de 17e eeuw tot de afschaffing van de slavernij. Het minderwaardig achten van de ander klinkt bij velen door als het woord gebruikt wordt.
Slavernij was normaal in de voorchristelijke beschavingen en in veel Afrikaanse stammen. Ook het Islamitisch kalifaat dat grote delen van Afrika en Europa veroverde vanuit het Midden-Oosten, had al 900 jaar eerder slavernij. Toen de Europese landen in de 19e eeuw slavernij verboden, kwam dit door de acties van verlichte christenen die geloofden dat ieder mens naar Gods beeld was geschapen. De islamitische landen volgden een eeuw later onder druk van Europa.
Slavernij door Europeanen is onlosmakelijk verbonden met hun koloniën in Afrika waar ze slaven kochten, om ze in Amerika te laten werken. Hoe structureel dat was blijkt uit de taal. Het Spaanse/Portugese woord “negro” betekent zwart, maar het afgeleide woord “neger” betekende zwarte slaaf, vanaf de 17e eeuw tot de afschaffing van de slavernij. Het minderwaardig achten van de ander klinkt bij velen door als het woord gebruikt wordt.
Standbeelden
Bij sommige protesten worden standbeelden neergehaald. Standbeelden zijn ooit opgericht om mensen en hun daden te eren ter inspiratie van andere mensen. Vanuit die gedachte sta ik positief tegenover standbeelden van geweldloze strijders voor mensenrechten zoals William Wilberforce & Thomas Clarkson, Harriet Beecher Stowe, Eduard Douwes Dekker, Henri Dunant & Gustave Monier, Mahatma Gandhi, Martin Luther King Jr en Nelson Mandela. Mensen die vochten voor de afschaffing van de slavernij, de oprichting van het Rode kruis en gelijke rechten voor iedereen verdienen het respect van een standbeeld.
Nederland, Engeland, Frankrijk, Portugal, Spanje en enkele West-Afrikaanse Koninkrijken waren de hoofdrolspelers tijdens de trans-Atlantische slavenhandel. Dit was de bloeiperiode van de westerse wereld en veel ‘helden’ uit die tijd kregen een standbeeld. Echter veel machthebbers hielden zich bezig met koloniseren en slavernij. Slaven werden vaak verschrikkelijk wreed behandeld door hun eigenaren. De VOC koloniseerde gebieden in Azië en dreef slavenhandel. Standbeelden van VOC-leiders, zoals Jan Pieterszoon Coen, moeten in context van zijn andere handelingen worden bezien. Dat geldt ook voor de Engelsen Edward Colston en Robert Milligan, wier standbeelden zijn neergehaald. België participeerde niet in de trans-Atlantische slavenhandel, maar koning Leopold II voerde een schrikbewind uit ten aanzien van de slaven in zijn persoonlijke kolonie Congo.
Tijdens de bezetting van Nederland door de Nazi’s leverde Nederland lokale bestuurders en collaboreerden zoveel bedrijven dat Nederland profiteerde hier economisch van. Na de bezetting in de Tweede Wereldoorlog heeft Nederland niet gezocht naar waarheid en verzoening. Een enkeling werd vervolgd, maar de meeste politieke bestuurders en bedrijfsleiders bleven zitten. In het kader van de waarheid over misstanden tijdens de bezetting kwam het nooit tot een goede evaluatie van goede en foute daden. Er was een volksgericht, maar geen zoeken naar waarheid. Veel misdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog bleven toegedekt en profiteurs bleven aan de macht. Dat openheid mogelijk is, bewees Zuid-Afrika na het beëindigen van de apartheid met de commissie voor waarheid en verzoening.
Mensen die misdaden tegen de menselijkheid pleegden, zouden niet moeten worden geëerd met een standbeeld. Afbeeldingen van deze ‘helden’ of het prijzen van hun heldhaftigheid of handelsgeest zou - in mijn ogen – ook de kanttekening moeten hebben van hun misdaden tegen de menselijkheid. De duistere kant van de vaderlandse geschiedenis blijft vaak onderbelicht en dat is extra pijnlijk voor de slachtoffers hiervan. Ik ben geen voorstander van het verzwijgen van geschiedenis maar pronken met standbeelden van mensen die misdaden tegen de menselijkheid deden is ongepast. Recent onderzoek laat zien dat superieur denken over de eigen cultuur gepaard gaat met verminderde acceptatie van minderheden.
Nederland, Engeland, Frankrijk, Portugal, Spanje en enkele West-Afrikaanse Koninkrijken waren de hoofdrolspelers tijdens de trans-Atlantische slavenhandel. Dit was de bloeiperiode van de westerse wereld en veel ‘helden’ uit die tijd kregen een standbeeld. Echter veel machthebbers hielden zich bezig met koloniseren en slavernij. Slaven werden vaak verschrikkelijk wreed behandeld door hun eigenaren. De VOC koloniseerde gebieden in Azië en dreef slavenhandel. Standbeelden van VOC-leiders, zoals Jan Pieterszoon Coen, moeten in context van zijn andere handelingen worden bezien. Dat geldt ook voor de Engelsen Edward Colston en Robert Milligan, wier standbeelden zijn neergehaald. België participeerde niet in de trans-Atlantische slavenhandel, maar koning Leopold II voerde een schrikbewind uit ten aanzien van de slaven in zijn persoonlijke kolonie Congo.
Tijdens de bezetting van Nederland door de Nazi’s leverde Nederland lokale bestuurders en collaboreerden zoveel bedrijven dat Nederland profiteerde hier economisch van. Na de bezetting in de Tweede Wereldoorlog heeft Nederland niet gezocht naar waarheid en verzoening. Een enkeling werd vervolgd, maar de meeste politieke bestuurders en bedrijfsleiders bleven zitten. In het kader van de waarheid over misstanden tijdens de bezetting kwam het nooit tot een goede evaluatie van goede en foute daden. Er was een volksgericht, maar geen zoeken naar waarheid. Veel misdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog bleven toegedekt en profiteurs bleven aan de macht. Dat openheid mogelijk is, bewees Zuid-Afrika na het beëindigen van de apartheid met de commissie voor waarheid en verzoening.
Mensen die misdaden tegen de menselijkheid pleegden, zouden niet moeten worden geëerd met een standbeeld. Afbeeldingen van deze ‘helden’ of het prijzen van hun heldhaftigheid of handelsgeest zou - in mijn ogen – ook de kanttekening moeten hebben van hun misdaden tegen de menselijkheid. De duistere kant van de vaderlandse geschiedenis blijft vaak onderbelicht en dat is extra pijnlijk voor de slachtoffers hiervan. Ik ben geen voorstander van het verzwijgen van geschiedenis maar pronken met standbeelden van mensen die misdaden tegen de menselijkheid deden is ongepast. Recent onderzoek laat zien dat superieur denken over de eigen cultuur gepaard gaat met verminderde acceptatie van minderheden.
Dieptepunt
De afschaffing van de slavernij betekende niet het einde van racisme. De grondgedachte dat sommige mensen meer zijn dan anderen bleef bestaan. Het spook van racisme bleef door Europa rondwaren: andere volkeren en culturen waren de mindere van de Europeaan. Dat betrof Arabieren, Joden, Afrikanen, Aziaten, Aboriginals en de oorspronkelijke inwoners van Amerika. In Europa kwam een schok op het historisch dieptepunt: het Naziregime in Duitsland. De Nazi’s hadden de uitwerking van hun ideologie geperfectioneerd tot de moord op 6 miljoen Joden. En miljoenen slachtoffers uit andere volkeren, met name zigeuners en Slavische volkeren – want die woonden binnen de grenzen van het geëxpandeerde Het Derde Rijk.
Nadat de wereld, en vooral Europa, van dichtbij had gezien wat de gevolgen waren van de diepgewortelde haat en oorlogen, volgde in 1945 de oprichting van de Verenigde Naties (VN). Een van de eerste acties van de VN was het opstellen van een universele verklaring van de rechten van mens. Het eerste artikel luidt “Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met rede en geweten en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen.” Als ieder mens vrij en gelijkwaardig is, dan kan het niet zo zijn dat mensen in een gebied ver weg bepalen wat in een kolonie gebeurt. In de volgende decennia werden de meeste Europese koloniën in Afrika gedekoloniseerd, mede omdat dit niet paste in de voornoemde uitgangspunten van de VN die de Europese landen onderschreven. Die overdracht verliep niet altijd ideaal. Echter vrijwel ieder land was welkom bij de VN.
Nadat de wereld, en vooral Europa, van dichtbij had gezien wat de gevolgen waren van de diepgewortelde haat en oorlogen, volgde in 1945 de oprichting van de Verenigde Naties (VN). Een van de eerste acties van de VN was het opstellen van een universele verklaring van de rechten van mens. Het eerste artikel luidt “Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met rede en geweten en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen.” Als ieder mens vrij en gelijkwaardig is, dan kan het niet zo zijn dat mensen in een gebied ver weg bepalen wat in een kolonie gebeurt. In de volgende decennia werden de meeste Europese koloniën in Afrika gedekoloniseerd, mede omdat dit niet paste in de voornoemde uitgangspunten van de VN die de Europese landen onderschreven. Die overdracht verliep niet altijd ideaal. Echter vrijwel ieder land was welkom bij de VN.
Gelijkwaardigheid
Gezien de discussies is het goed om te reflecteren op het uitgangspunt. Het is evident dat mensen verschillend zijn, maar zijn ze gelijkwaardig? Grofweg zijn hier twee kampen in te onderscheiden: Evolutionair Humanisme (EH) en het Joods-Christelijk-Humanisme (JCH).[1]
De EH-gedachte is dat de mens een product van evolutie is dat zich kan verbeteren door zich te ontdoen van minderwaardige individuen - eugenetica. Evolutie is daarin niet beperkt tot een natuurlijk proces, maar een proces dat actief gesteund moet worden door de samenleving volgens de principes van een zuiver eigen volk en eigen volk eerst.
De JCH-gedachte staat hier loodrecht op met het fundament dat God alle mensen schiep naar Zijn beeld.[2] Mensen zijn verschillend, maar alle mensen zijn één soort en behoren tot hetzelfde ras Homo sapiens sapiens.[3]
Het denken in gelijkwaardigheid is een fundamenteel uitgangspunt: gaat het om eugenetica – de goed geborenen, een selecte genenpool, of gaat het om alle mensen. Dat wordt uitgewerkt in denken over stammen van mensen, maar ook in zaken als geslacht, seksuele gerichtheid, beperkingen, denkrichtingen en religie. Vanuit mijn christelijke denken geloof ik in de gelijkwaardigheid van alle mensen.
---
[1] Indeling volgens Yuval Noah Harari in Sapiens. A brief history of humankind. 2014. Harari onderscheidt 3 vormen van humanisme: sociaal, liberaal en evolutionair, waarbij de eerste twee op monotheïstische (Joods-Christelijke) leest zijn geschroeid en de laatste daar expliciet afstand van neemt.
[2] Genesis 1:26-27 God sprak: `Nu gaan Wij de mens maken, als beeld van Ons, op Ons gelijkend; hij zal heersen over de vissen van de zee, over de vogels van de lucht, over de tamme dieren, over alle wilde beesten en over al het gedierte dat over de grond kruipt.' En God schiep de mens als zijn beeld; als het beeld van God schiep Hij hem; man en vrouw schiep Hij hen.
[3] Biologisch wordt een soort gedefinieerd door het kunnen krijgen van vruchtbare nakomelingen. Binnen de Homo sapiens worden naast H.s. sapiens, ook uitgestorven rassen worden erkend: H.s. denisova en H.s. neanderthalensis. Beide rassen zijn na kruising opgegaan in het ene overgebleven ras H.s. sapiens en bestaan niet meer als onafhankelijke rassen. De overgebleven variatie tussen mensen is kleiner dan die tussen de rassen en is volgens de definitie dan een stammen of etniciteit.
De EH-gedachte is dat de mens een product van evolutie is dat zich kan verbeteren door zich te ontdoen van minderwaardige individuen - eugenetica. Evolutie is daarin niet beperkt tot een natuurlijk proces, maar een proces dat actief gesteund moet worden door de samenleving volgens de principes van een zuiver eigen volk en eigen volk eerst.
De JCH-gedachte staat hier loodrecht op met het fundament dat God alle mensen schiep naar Zijn beeld.[2] Mensen zijn verschillend, maar alle mensen zijn één soort en behoren tot hetzelfde ras Homo sapiens sapiens.[3]
Het denken in gelijkwaardigheid is een fundamenteel uitgangspunt: gaat het om eugenetica – de goed geborenen, een selecte genenpool, of gaat het om alle mensen. Dat wordt uitgewerkt in denken over stammen van mensen, maar ook in zaken als geslacht, seksuele gerichtheid, beperkingen, denkrichtingen en religie. Vanuit mijn christelijke denken geloof ik in de gelijkwaardigheid van alle mensen.
---
[1] Indeling volgens Yuval Noah Harari in Sapiens. A brief history of humankind. 2014. Harari onderscheidt 3 vormen van humanisme: sociaal, liberaal en evolutionair, waarbij de eerste twee op monotheïstische (Joods-Christelijke) leest zijn geschroeid en de laatste daar expliciet afstand van neemt.
[2] Genesis 1:26-27 God sprak: `Nu gaan Wij de mens maken, als beeld van Ons, op Ons gelijkend; hij zal heersen over de vissen van de zee, over de vogels van de lucht, over de tamme dieren, over alle wilde beesten en over al het gedierte dat over de grond kruipt.' En God schiep de mens als zijn beeld; als het beeld van God schiep Hij hem; man en vrouw schiep Hij hen.
[3] Biologisch wordt een soort gedefinieerd door het kunnen krijgen van vruchtbare nakomelingen. Binnen de Homo sapiens worden naast H.s. sapiens, ook uitgestorven rassen worden erkend: H.s. denisova en H.s. neanderthalensis. Beide rassen zijn na kruising opgegaan in het ene overgebleven ras H.s. sapiens en bestaan niet meer als onafhankelijke rassen. De overgebleven variatie tussen mensen is kleiner dan die tussen de rassen en is volgens de definitie dan een stammen of etniciteit.
Intolerantie
In de praktijk deelt niet iedereen de uitgangspunten van vrijheid en broederschap. Dat zien we in de nationale politiek, in de internationale politiek en in de VN. Dat kan leiden tot lastige situaties als intolerante mensen hun stem misbruiken tegen minderheden. Denk aan het verbieden van een godsdienst, wat sommige partijen in Nederland willen, of aan de vervolging vanwege geloof in sommige atheïstische en moslimlanden in de wereld, of vervolging vanwege seksuele geaardheid of ras.
Landen die de ergste misdaden tegen de menselijkheid plegen, zoals Noord-Korea en Iran, misbruiken de VN om aanklachten tegen Israël in te dienen. Het lijkt onwaarschijnlijk dat deze landen begaan zijn met het lot van de Palestijnen, maar ze voelen aan dat antisemitisme een goede afleiding is voor de internationale politiek. Dit ondermijnt het principe van de VN. De VN was bedoeld om de visie van gelijkwaardigheid uit te dragen voor alle mensen in alle landen en zo het zout te zijn voor gerechtigheid en vrede in de wereld. De praktijk is echter anders. De internationale politiek ontzout de VN van zijn zoutheid doordat de meerderheid van de landen een andere basis heeft. Wat is de waarde van een VN zonder de mensenrechten? Is het verstandig om grove schenders van mensenrechten mee te laten praten over kleinere schendingen van mensenrechten in andere landen?
Wie een mening uit, kan worden tegengesproken door mensen met een andere mening. Niet alle meningen zijn acceptabel. Haat en intolerantie zijn niet acceptabel. Leugens en verdraaiingen ook niet, want zij ondermijnen gerechtigheid. Hoe tolerant moeten we zijn tegen mensen die anderen niet accepteren zoals ze zijn? De Duitse bondskanselier Merkel zei het kort en krachtig: “We moeten vrijheid verdedigen, haat en racisme bestrijden”. Immers als haat regeert, zijn we niet meer vrij - dat hebben we kunnen leren uit de geschiedenis. We moeten intolerant zijn voor intolerantie en alleen accepteren wie ook anderen accepteert.
Landen die de ergste misdaden tegen de menselijkheid plegen, zoals Noord-Korea en Iran, misbruiken de VN om aanklachten tegen Israël in te dienen. Het lijkt onwaarschijnlijk dat deze landen begaan zijn met het lot van de Palestijnen, maar ze voelen aan dat antisemitisme een goede afleiding is voor de internationale politiek. Dit ondermijnt het principe van de VN. De VN was bedoeld om de visie van gelijkwaardigheid uit te dragen voor alle mensen in alle landen en zo het zout te zijn voor gerechtigheid en vrede in de wereld. De praktijk is echter anders. De internationale politiek ontzout de VN van zijn zoutheid doordat de meerderheid van de landen een andere basis heeft. Wat is de waarde van een VN zonder de mensenrechten? Is het verstandig om grove schenders van mensenrechten mee te laten praten over kleinere schendingen van mensenrechten in andere landen?
Wie een mening uit, kan worden tegengesproken door mensen met een andere mening. Niet alle meningen zijn acceptabel. Haat en intolerantie zijn niet acceptabel. Leugens en verdraaiingen ook niet, want zij ondermijnen gerechtigheid. Hoe tolerant moeten we zijn tegen mensen die anderen niet accepteren zoals ze zijn? De Duitse bondskanselier Merkel zei het kort en krachtig: “We moeten vrijheid verdedigen, haat en racisme bestrijden”. Immers als haat regeert, zijn we niet meer vrij - dat hebben we kunnen leren uit de geschiedenis. We moeten intolerant zijn voor intolerantie en alleen accepteren wie ook anderen accepteert.
Fakenews en misinformatie
In onze postmoderne samenleving misbruiken sommige mensen hun vrijheid om leugens te verspreiden over vakgebieden waar ze niets van weten - zoals 5G en corona, vaccins zijn slecht en filantropen willen de mensheid vernietigen. Soms zie je zelfs een president dergelijke zaken roepen. Fakenews en misinformatie zijn krachtige machtsmiddelen om mensen voor te liegen.
Sommige mensen kijken naar het aantal slachtoffers in de COVID-19 epidemie en constateren dat de maatregelen niet nodig zijn. Wie wil beoordelen of de maatregelen nodig zijn, moet het aantal slachtoffers berekenen als de maatregelen niet genomen zouden zijn. Dan gaat het niet om de huidige tienduizend, maar om honderdduizenden.
We moeten intolerant zijn voor leugens die de waarheid verbloemen en/of andere mensen in een kwaad daglicht stellen en de weg vrijmaken voor geweld of verkeerde maatregelen.
Sommige mensen kijken naar het aantal slachtoffers in de COVID-19 epidemie en constateren dat de maatregelen niet nodig zijn. Wie wil beoordelen of de maatregelen nodig zijn, moet het aantal slachtoffers berekenen als de maatregelen niet genomen zouden zijn. Dan gaat het niet om de huidige tienduizend, maar om honderdduizenden.
We moeten intolerant zijn voor leugens die de waarheid verbloemen en/of andere mensen in een kwaad daglicht stellen en de weg vrijmaken voor geweld of verkeerde maatregelen.
Acceptatie
Alle mensen zijn het waard om geaccepteerd te worden en iedereen heeft ook de behoefte om door anderen geaccepteerd te worden. Die behoefte is het sterkst bij mensen die (vaker) afgewezen zijn – bijvoorbeeld door middel van discriminatie. Daarbij geldt de ongelijkheid: 1 negatieve ervaring weegt net zo zwaar als 3 tot 5 positieve. Dat kan lastig zijn in een samenleving waarin een enkele negatieve ervaring staat naast mogelijk tientallen neutrale ervaringen, maar vrijwel geen positieve. De Nederlandse samenleving is scheutiger met kritiek dan met complimentjes, royaler met regels dan met helpende handen. Toch kan die 2e mijl meelopen met iemand die je vraagt 1 mijl te lopen een wereld van verschil maken.[1]
Ik herinner mij een Afrikaan die bij mij aan de bar kwam, terwijl twee klanten zich al eerder hadden gemeld. Hij keek met de blik van “ik zal wel als allerlaatste geholpen worden, want ik ben zwart”. De andere twee waren in een goed gesprek, dus ik liet hem even voorkruipen. Zijn avond was goed, en de momenten dat ik een fout maakte in de volgorde van klantbestellingen afwerken in zijn nadeel telde voor hem niet meer.
Afgelopen week zat ik in een bestuursvergadering met negen blanke 50-plussers te praten over diversiteit in het kader van de actualiteit over racisme in de samenleving. Ik schaamde mij en stelde dat we niet over maar met mensen moesten praten. Het voorbeeld was een ander bestuur, dat personen moest selecteren voor een lezing, prijs of opvolging van een bestuurslid/voorzitter. We zorgden altijd dat ons lijstje niet alleen blanke mannen had, maar ook verrijkt werd met vrouwen en waar mogelijk mensen uit minderheden. Alleen met de ander kun je direct naar de ander luisteren, alleen met de ander kan de ander zich gehoord voelen. Leuke bijkomstigheid is in meer dan de helft van de gevallen leverde de kleurrijke lijst een andere keuze op die minstens even goed was en soms zelfs veel beter. Dat is verrijking. Dat is pure winst.
---
[1] Als iemand van je eist een mijl met hem op te lopen, ga dan twee mijl. (Mattheus 5:41)
Ik herinner mij een Afrikaan die bij mij aan de bar kwam, terwijl twee klanten zich al eerder hadden gemeld. Hij keek met de blik van “ik zal wel als allerlaatste geholpen worden, want ik ben zwart”. De andere twee waren in een goed gesprek, dus ik liet hem even voorkruipen. Zijn avond was goed, en de momenten dat ik een fout maakte in de volgorde van klantbestellingen afwerken in zijn nadeel telde voor hem niet meer.
Afgelopen week zat ik in een bestuursvergadering met negen blanke 50-plussers te praten over diversiteit in het kader van de actualiteit over racisme in de samenleving. Ik schaamde mij en stelde dat we niet over maar met mensen moesten praten. Het voorbeeld was een ander bestuur, dat personen moest selecteren voor een lezing, prijs of opvolging van een bestuurslid/voorzitter. We zorgden altijd dat ons lijstje niet alleen blanke mannen had, maar ook verrijkt werd met vrouwen en waar mogelijk mensen uit minderheden. Alleen met de ander kun je direct naar de ander luisteren, alleen met de ander kan de ander zich gehoord voelen. Leuke bijkomstigheid is in meer dan de helft van de gevallen leverde de kleurrijke lijst een andere keuze op die minstens even goed was en soms zelfs veel beter. Dat is verrijking. Dat is pure winst.
---
[1] Als iemand van je eist een mijl met hem op te lopen, ga dan twee mijl. (Mattheus 5:41)
Wees actief positief!
Ik geloof dat mensen worden opgeroepen om van elkaar te houden, zoals God van iedereen houdt. Daarom accepteer je de medemens, juist diegenen die het moeilijk hebben. Op de vraag waarom wij die andere moeten liefhebben, kan ik alleen maar antwoorden: omdat God ons eerst heeft liefgehad.[1] Dat is ook de bron waardoor ik actief de ander kan liefhebben.
---
[1] Wij hebben lief, omdat Hij ons eerst heeft liefgehad (1 Johannes 4:19).
---
[1] Wij hebben lief, omdat Hij ons eerst heeft liefgehad (1 Johannes 4:19).
John Jacobs,
20 juni 2020
20 juni 2020
