Besmetting voorkomenJohn Jacobs, 12 september 2020 |
|
De intelligente manier om besmettingen te voorkomen is test, traceer en isoleer (TTI). Dit stuk gaat over andere mogelijkheden om besmettingen te beperken.
Lockdown
Indien een land technologisch (tijdelijk) niet in staat, bijvoorbeeld door slechte voorbereiding of een onverwacht heftige epidemie, is een lockdown het laatste redmiddel. Een lockdown heeft grote gevolgen: sociaal, economisch, voor de gezondheidszorg en voor mensen (Engbersen). Wuhan ging eind januari in lockdown voor COVID-19. Vanaf 5 weken na de start werd de lockdown geleidelijk teruggedraaid en na 2½ maand was de epidemie onder controle en kon de stad weer volledig vrij gegeven worden. Een (gedeeltelijke) lockdown is een noodmaatregel tegen een virusepidemie, maar biedt geen duurzame oplossing. Mensen vinden een lockdown met de beperkingen niet leuk en krijgen hierdoor klachten. Het is dus kunst om deze zo beperkt mogelijk te houden, TTI strategie is daarom sterk aanbevolen.
Afstand en drager
Luchtwegvirussen verspreiden zich via een carrier, zoals water of vaste stof opgelost in de lucht. De vraag is of deze deeltjes kleine druppels zijn of aerosol (minidruppels). Kleine druppels vallen binnen 1 tot 2 meter op grond of slaan neer op materie zoals kleding, meubels en bestek. Dit is de reden van de anderhalve meter maatregel. Daarnaast geldt voor kleine druppels dat een verdubbeling van de afstand een viervoudige verlaging van de hoeveelheid van het virus is (kwadratisch effect op oppervlakte).
Aerosol is minder gevoelig voor zwaartekracht, maar de afstand is hier ook belangrijk, niet kwadratisch, maar kubisch: dubbele afstand betekent een 8-voudig lagere concentratie. Voor fijnstof geldt hetzelfde als voor aerosol. Er zijn aanwijzingen dat SARS-2 via fijnstof of aerosol verspreidt en niet zoals eerder door het RIVM aangenomen via kleine druppels (Jimenez). Minidruppels en fijnstof kunnen diep in de luchtwegen binnendringen.
Aerosol is minder gevoelig voor zwaartekracht, maar de afstand is hier ook belangrijk, niet kwadratisch, maar kubisch: dubbele afstand betekent een 8-voudig lagere concentratie. Voor fijnstof geldt hetzelfde als voor aerosol. Er zijn aanwijzingen dat SARS-2 via fijnstof of aerosol verspreidt en niet zoals eerder door het RIVM aangenomen via kleine druppels (Jimenez). Minidruppels en fijnstof kunnen diep in de luchtwegen binnendringen.
Instabiel
Coronavirussen zijn instabiel – denk hierbij aan uiteen vallen in minuten bij kamertemperatuur. Net als alle virussen kunnen ze zich buiten de gastheer (mens) niet vermenigvuldigen – dat is een groot verschil met bacteriën. In de tijd nemen coronavirussen af, dat gaat sneller bij hogere temperaturen, bij straling, wrijving door turbulentie en/of zeep. Een grotere afstand betekent meestal ook een langere tijd onderweg.
Buitenlucht
Soms wordt beweerd dat ventilatie en buitenlucht een wondermiddel is tegen virus besmettingen. Grote superspreading events in Europa, zoals Europees voetbal, wintersport en carnaval, zetten daar al wat vraagtekens bij. Een motorsport rally in de VS spant echter de kroon met mogelijk 250.000 infecties gelinkt aan één buiten evenement (Dave). Geen hond die nu nog serieus kan zeggen dat buitenlucht altijd veilig is. Afstand houden is altijd belangrijk, binnen en buiten, want het virus besmet mensen direct door anderen mens.
Mondneuskapjes
In laboratoriumexperimenten houden niet-medische mondneuskapjes virussen onvoldoende tegen. In het lab blaast men onder hoge druk lucht snel door een filter en de poriën zijn te groot om virussen volledig tegen te houden. De testopzet in het lab doet meer denken aan een filter op een airco dan op normale ademhaling. Bij normale ademhaling ontstaan slechts kleine drukverschillen en zorgt de turbulentie voor een aanzienlijke vertraging van de luchtstroom en een vermindering van het aantal virusdeeltjes dat door het mondneuskapje doordringt (Figuur 1). Vertraging van de luchtdoorstroming en turbulentie werkt in het nadeel van het virus dat geneutraliseerd wordt in de tijd en door wrijving. Bij niezen zonder mondkapje wordt aerosol over 9 meter gelanceerd. Bij niezen met een mondneuskapje ontstaat sterke turbulentie en blijft alles dichtbij. Daarom adviseerde Nederland het gebruik van mondneuskapjes bij luchtwegvirusinfecties door influenza (Figuur 2).
De meeste Europese landen hebben voldoende medische mondneuskapjes die volop onder de bevolking verspreid worden. In België liggen ze goedkoop in de supermarkt. Nederland heeft te weinig medische mondneuskapjes om alle zorgmedewerkers te kunnen voorzien.
Indien medische mondneuskapjes niet vakkundig worden opgezet, wat de verwachting is bij leken, beschermen ze niet beter dan niet-medische mondneuskapjes. Het niet-medische mondneuskapje geeft onvoldoende persoonlijke bescherming om echt veilig te zijn, maar genoeg om het risico aanzienlijk te verkleinen voor de drager en voor zijn de omgeving.
De meeste Europese landen hebben voldoende medische mondneuskapjes die volop onder de bevolking verspreid worden. In België liggen ze goedkoop in de supermarkt. Nederland heeft te weinig medische mondneuskapjes om alle zorgmedewerkers te kunnen voorzien.
Indien medische mondneuskapjes niet vakkundig worden opgezet, wat de verwachting is bij leken, beschermen ze niet beter dan niet-medische mondneuskapjes. Het niet-medische mondneuskapje geeft onvoldoende persoonlijke bescherming om echt veilig te zijn, maar genoeg om het risico aanzienlijk te verkleinen voor de drager en voor zijn de omgeving.
Figuur 1. Illustratie van de werking van het mondneuskapje voor aerosol door de vergelijking van een spijkerbroek tegen urine.
Bescherming van kinderen
Kinderen worden meestal minder ernstig en ook minder vaak ziek van een SARS-2 infectie dan volwassenen, maar dat betekent niet dat ze niet geïnfecteerd worden. Kinderen kunnen wekenlang het virus verspreiden terwijl ze niet ziek worden (DeBiasi; Han). Het is begrijpelijk dat het personeel in het voortgezet onderwijs erg bezorgd is vanwege het besmettingsrisico (AOB). Het risico voor de gezondheid van scholieren is klein en dus zou het belang om onbeschermd naar school te kunnen gaan zwaarder wegen voor hen.
De VS, het VK en de meeste EU-landen nemen voorzorgsmaatregelen voor kinderen die naar school gaan, volgens de adviezen van de WHO (Figuur 3). Nederland is een opvallende uitzondering op dit beleid, door andere regels zonder objectief wetenschappelijk bewijs.
De VS, het VK en de meeste EU-landen nemen voorzorgsmaatregelen voor kinderen die naar school gaan, volgens de adviezen van de WHO (Figuur 3). Nederland is een opvallende uitzondering op dit beleid, door andere regels zonder objectief wetenschappelijk bewijs.
Figuur 3. Verschil in beschermende maatregelen voor kinderen op school (ContainmentNu)
Zelfbescherming
In de eerste golf van COVID-19 heeft de bevolking geleerd wie een verhoogd risico op fatale COVID-19 heeft. Dit zijn onder meer oudere mensen. In de tweede golf dat zien we dat deze zich meer isoleren, waardoor ze minder vaak besmet zijn (Figuur 4). Mensen lijken te kiezen voor een persoonlijke lockdown, zolang een epidemie niet ingedamd is door test, traceer en isoleer (TTI). Dit kan een pijnlijke illustratie zijn van falend beleid.
Figuur 4. Zelfisolatie van kwetsbare personen in de tweede golf. Data uit AD.
John Jacobs
12 september 2020
12 september 2020
