COVID-19

Betere bestrijding van de epidemie. I

Impact COVID-19

Kanker was de belangrijkste doodsoorzaak in Nederland, met wekelijks gemiddeld 900 slachtoffers.[1] Sinds kort is dit COVID-19, zeker in de schattingen die twee keer zo hoog liggen dan de officiële cijfers (Figuur 1). Doodsoorzaken zijn leeftijdsafhankelijk: jonger dan 65 betekent dat kanker de belangrijkste doodsoorzaak is, ouder dan 70 COVID-19. In de leeftijden daar tussen hebben beide doodsoorzaken een vergelijkbaar aandeel (Figuur 2).[2]
---
[1] https://www.rd.nl/corona-is-niet-zomaar-een-griepje-1.1656583
[2] https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/hoe-dodelijk-is-het-coronavirus-dit-zeggen-de-cijfers~ba1c6124/
Figuur 1. Vergelijking belangrijkste doodsoorzaken.[1]
---
[1] https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/hoe-dodelijk-is-het-coronavirus-dit-zeggen-de-cijfers~ba1c6124/
Figuur 2. Doodsoorzaak per leeftijd.

2. Hoeveel besmettingen zijn er?

De hoogste ziektepercentages liggen op minder dan 2% van de populatie.[1],[2] Omdat we te weinig testen weten we niet of andere mensen niet besmet zijn geworden of wel besmet zijn geworden maar niet ziek. Het is onduidelijk of welke percentage van de besmette mensen ziek wordt, maar als iedereen antistoffen maakt die besmet wordt,[3] dan kunnen we schatten hoeveel mensen besmet zijn geweest. Het RIVM mat op 16 april bij ongeveer 3% van de mensen antistoffen,[4] bij 0,17% cases. Op grond van de huidige cijfers kom ik dan bij 4,2% van de mensen met antistoffen. In België ligt het aantal mensen met antistoffen op 6%.[5] De meeste mensen met COVID-19 antistoffen worden niet gedetecteerd in de besmettingen. In België en Nederland zou dan slecht 7% en 6%, respectievelijk gerapporteerd zijn als besmet. De onderrapportage is een factor 13 tot 17. .

---
[1] https://twitter.com/SjoerdMouissie/status/1258851944816422912/photo/1
[2] https://www.worldometers.info/coronavirus/
[3] Immunologie leert ons dat T-cellen en/of antistoffen effectief zijn tegen SARS. SARS-2 lijkt hier sterk op qua pathologie. https://hartblik.weebly.com/immuniteit-en-antistoffen.html
[4] https://nos.nl/collectie/13833/artikel/2330712-antistoffen-tegen-coronavirus-bij-3-procent-nederlanders-wat-betekent-dat
[5] https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/05/08/steven-van-gucht-over-immuniteit/

3. Serieuze ziekte, geen major killer

COVID-19 is een serieuze ziekte, maar geen major killer, zoals SARS, MERS of Ebola. Het hoogste sterftepercentage is 0,12%,[1] 1 op de 800 mensen. Dat geldt voor San Marino, waar 8,7% van het land besmet is. Dus het aantal zou nog 11x zo hoog kunnen worden. De bandbreedte is groot, maar 0,12% tot 1,39 % lijkt nu de beste schatting. De casus mortaliteit voor landen die veel testen[2] zit tussen de 0,56 en 2,36%, na leeftijdscorrectie 0,69 tot 2,87%.[3]

Nederland had in de laatste negen griepseizoenen hadden een oversterfte van 0 tot 0,05%.[4] COVID-19 zit boven het ergste griep van het laatste decennium met 0,06 en 0,08% oversterfte voor Nederland en België, respectievelijk. Dat lijkt niet veel, maar vanuit de schatting dat 4,2% of 6% besmet is (zie sectie 2) betekent dat 1,45% en 1.39% oversterfte voor Nederland en België. Die aantallen lijken op die van San Marino. IJsland zit echter wat lager, dus dit getal zou ook lager kunnen zijn.

Geschat wordt dat de mensen die aan COVID-19 overlijden gemiddeld nog 10 jaar zouden leven. Dat zijn heel wat waardevolle levensjaren. De ziekte is een harde aanslag op de longen en de gezondheid van mensen en herstel gaat niet erg snel. Overlijden aan COVID-19 is gekoppeld aan risicofactoren (Figuur 3). De belangrijkste is COPD en roken – de oorzaak van COPD. Op grond van mechanisme verwacht ik dan ook dat luchtvervuiling, fijnstof en stikstofdioxide, een belangrijke oorzaak is. Vervolgens staan hart- en vaatziekten als risico genoemd. Preventieve therapie tegen hart- en vaatziekte, zoals cholesterolverlaging en sommige bloeddrukverlagers, lijkt ook te beschermen tegen COVID-19 (zie sectie 20). Tenslotte zijn er een aantal risicofactoren voor hart- en vaatziekten die ook een onafhankelijk risico zijn: leeftijd (ouder) en geslacht (man) en overgewicht. Op de website U-Prevent[5] kan iedereen kijken voor persoonlijke preventie van hart- en vaatziekte. Reductie van sommige risicofactoren vermindert ook de sterftekans door COVID-19.

---
[1] https://www.worldometers.info/coronavirus/
[2] De casus mortaliteit is veel hoger in landen die weinig testen, omdat ze alleen de erge gevallen testen.
[3] Cijfers van 9 mei IJsland en Zuid-Korea, respectievelijk https://hartblik.weebly.com/model-leren-voor-beter-handelen.html
[4] https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/influenza/cijfers-context/sterfte
[5] https://u-prevent.nl/
Figuur 3. Risicofactoren voor sterfte door COVID-19[1]
---
[1] ARB = Angiotensiereceptorblokker; ACE-inhibitor = remt angiotensine converting enzyme ARB en ACE-inhibitors verlagen de bloeddruk https://www.nejm.org/doi/pdf/10.1056/NEJMoa2007621?articleTools=true

4. Corona Dashboard

Gijs van Loef en ik geven dagelijks updates van de cijfers op ons Corona Dashboard.[1]. Nederland hoort bij de landen die het slecht doen: ruim 300 doden per 1 miljoen inwoners – na correctie ruim 600. Nederland rapporteert geen herstel van ziekte (zie sectie 1), waardoor onbekend is of zieke mensen alsnog zullen sterven of genezen zijn. Nederland behoort tot de Europese landen met het hoogste sterftecijfer. Ondanks waarschuwingen,[2] waren we onvoldoende voorbereid,[3] en tijdens de epidemie zijn en worden suboptimale keuzes gemaakt in de bestrijding.[4]

België heeft ook hoge sterftecijfers. In hun reflectie zeggen de Belgen dat ze naar Taiwan of Zuid-Korea hadden moeten kijken, die het virus met testen onder controle hebben gehouden. [5] Het gaat om beleid van onmiddellijk en gericht testen in combinatie met proactief contactonderzoek en de isolatie van besmette personen. Taiwan en Zuid-Korea waren wijs geworden uit de eerdere SARS-epidemieën.

---
[1] https://hartblik.weebly.com/dashboard.html en https://gijsvanloef.nl/ 
[2] https://hartblik.weebly.com/verloren-door-te-weinig-kennis.html
[3] https://hartblik.weebly.com/voorkom-epidemie.html
[4] https://hartblik.weebly.com/bestrijding-covid19.html
[5] https://www.knack.be/nieuws/belgie/is-belgie-te-laat-gestart-met-uitgebreide-coronatesten-we-hadden-die-lockdown-kunnen-voorkomen/article-longread-1595651.html

5. Korte termijn

Nederland heeft hoge sterftecijfers ondanks onze strenge voorzorgsmaatregelen. De lockdown uit medio maart heeft ervoor gezorgd dat slechts een deel van het land geïnfecteerd is geworden. De laatste maand is het sterftecijfer heel licht aan het dalen, ik schat dat de R0 bij 0,83 zit. Binnenkort gaan de scholen en kappers open, worden andere maatregelen versoepeld en dan zullen de ziekte- en sterftecijfers over twee en drie weken wel gaan stijgen. Hoeveel is de vraag die beleidsmakers willen weten – in Denemarken schat met plus 0,3 voor scholen die opengaan. Als dat zo is, gaat onze R0 boven de 1 uitkomen,[1] en zou het kabinet over drie weken mogelijk de lockdown weer moeten aanscherpen in plaats van versoepelen.

---
[1] https://hartblik.weebly.com/cijfers-en-data.html

6. Lange termijn uitzicht

Het RIVM meet bij ongeveer 3% van de mensen antistoffen en verwacht dat het tussen de 2,5% en 3,5% procent uitkomt.[1] Dan zou het totaalaantal besmettingen een factor 30 tot 40 hoger worden dan de laatste maand. Binnen Nederland zit grote variatie, met meer gevallen in het zuiden dan in Groningen. Als Nederland de druk op het ziekenhuis niet te hoog wil laten worden dan betekent 3% per maand, bijna 3 jaar lockdown. Drie jaar niet bij opa en oma op bezoek kunnen we sociaal niet aan, is voor de economie niet goed en onverantwoord voor de normale gezondheidszorg moet worden opgestart.[2],[3] We hebben een intelligente oplossing nodig binnen een breder maatschappelijk en medisch perspectief.[4]

---
[1] https://nos.nl/collectie/13833/artikel/2330712-antistoffen-tegen-coronavirus-bij-3-procent-nederlanders-wat-betekent-dat
[2] https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/nieuwsartikel/nza-plan-voor-heropstarten-reguliere-ziekenhuiszorg.htm
[3] https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/rvs-politiek-moet-zich-niet-verschuilen-achter-experts-.htm
[4] https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/nieuwsartikel/zorg-moet-zo-spoedig-mogelijk-op-zoek-naar-nieuwe-normaal.htm
John Jacobs, 10 mei 2020
In samenwerking met Platform Betrouwbare Zorgcijfers