Gender & geaardheid
John Jacobs,
14 mei 2023
Eén Persoon spreidde zijn armen uit onvoorwaardelijke liefde en stierf voor ons. Slechts twee opties is niet meer van deze tijd. Veranderde keuzes laten mensen dwalen, terwijl anderen vieren dat ze uit de kast zichzelf mogen zijn. LGBTQIA+ classificaties gaan met vijven en zessen over variaties van gender en seksuele geaardheid. Ik zal verschillende visies zeven, terwijl ik Gods liefde het hoogste acht.
Gezien door Gods ogen
Tel rustig voordat je de medemens door Gods ogen ziet, want de Heilige Geest dringt zich niet op. Gods genade heeft mij geleerd om minder vaak de ander te stenigen – ik leer nog steeds. Gods liefde bouwt mij op in deze gebroken wereld. Genade vraagt om te bidden voor Pax Christi en Agape – Gods vrede en liefde. God schiep de mens naar Zijn beeld, mannelijk en vrouwelijk. Bij de opstanding verandert de rol van man en vrouw (Mat.22:30). Jezus veroordeelt mannen die een andere vrouw aanzien om haar te begeren (Mat.5:27-28). In andere gevallen loopt Hij genadevol naast gebroken mensen (Joh.8:3-11; Figuur 1). Hier begin ik mijn wandeling over gender en geaardheid.
Figuur 1. Jezus schrijft in het zand
Gender is niet geslacht
Geslacht is onze biologie, maar meestal zien we gender. Vrouwen worden anders gezien dan mannen. Gezamenlijke wc’s en omkleedruimtes zijn vaak voor mannen of vrouwen. In onze naaktheid worden we geconfronteerd met het uiterlijke geslacht. Sommige (vrouwen) zien het andere geslacht als bedreigend door negatieve ervaringen (met mannen). De wet verbindt rechten aan gender.
Culturen definiëren genders verschillend. Bijvoorbeeld wat is mannelijk? Mannen dragen jurken, zijn emotioneel en de autoriteit. Mannen zijn keurig gekleed vol temperament die zorgzaam zijn voor kinderen en flirten met elke vrouw. Mannen zijn opdringerig, beschermen vrouwen als hun eigendom en zijn agressief. Mannen zijn stoer, schaars gekleed en doen gevaarlijke dingen. Mannen werken hard, tonen weinig emotie en zijn te druk voor vrouw en kinderen. Een handvol mannelijke genders. Ook wat vrouwelijk is, verschilt. Sommige culturen kennen drie genders: lhamana (Figuur 2; New-Mexico), Muxes (Mexico), Hijra (India), Mashoga (Kenia en Tanzania), en Sekrata (Madagaskar). Andere vier of vijf: Navajo (Noord-Amerika) en Buginezen (Sulawesi).
Culturen definiëren genders verschillend. Bijvoorbeeld wat is mannelijk? Mannen dragen jurken, zijn emotioneel en de autoriteit. Mannen zijn keurig gekleed vol temperament die zorgzaam zijn voor kinderen en flirten met elke vrouw. Mannen zijn opdringerig, beschermen vrouwen als hun eigendom en zijn agressief. Mannen zijn stoer, schaars gekleed en doen gevaarlijke dingen. Mannen werken hard, tonen weinig emotie en zijn te druk voor vrouw en kinderen. Een handvol mannelijke genders. Ook wat vrouwelijk is, verschilt. Sommige culturen kennen drie genders: lhamana (Figuur 2; New-Mexico), Muxes (Mexico), Hijra (India), Mashoga (Kenia en Tanzania), en Sekrata (Madagaskar). Andere vier of vijf: Navajo (Noord-Amerika) en Buginezen (Sulawesi).
Figuur 2. Lhamana. Zuni (Native) Amerikaan van het 3e gender.
Biologische ontwikkeling
Ons genoom bestaat uit 23 chromosoom paren. Vrouwen hebben twee X-chromosomen, mannen X en Y-chromosoom. Het Y-chromosoom is bijna leeg, maar bevat het SRY-gen. Dit SRY-gen zet 6 weken na de bevruchting de ontwikkeling tot man aan, anders blijft men vrouw. Dat leidt tot opvallende en subtiele mannelijke en vrouwelijke kenmerken in complexe interacties (Figuur 3), die gevoelig zijn voor verstoringen. 99,982% van de mensheid wordt geboren als man of vrouw.
Hormonen en omgeving markeren ons DNA (epigenetica) in de hersenen, hetgeen later tot uiting komt. Sommige verschillen tussen man en vrouw zijn al zichtbaar in baby’s, zoals in spieren, hersenen en afweer. Kinderen van drie zijn zich bewust van hun geslacht en vanaf zeven twijfelen of denken sommige dat ze het verkeerde geslacht hebben (genderdysforie). De lichamelijke ontwikkeling gebeurt vooral in de pubertijd. Lichaam, emotie, identiteit en volwassenheid van sekse en gender veranderen sterk in deze periode die doorloopt tot adolescentie.
Hormonen en omgeving markeren ons DNA (epigenetica) in de hersenen, hetgeen later tot uiting komt. Sommige verschillen tussen man en vrouw zijn al zichtbaar in baby’s, zoals in spieren, hersenen en afweer. Kinderen van drie zijn zich bewust van hun geslacht en vanaf zeven twijfelen of denken sommige dat ze het verkeerde geslacht hebben (genderdysforie). De lichamelijke ontwikkeling gebeurt vooral in de pubertijd. Lichaam, emotie, identiteit en volwassenheid van sekse en gender veranderen sterk in deze periode die doorloopt tot adolescentie.
Figuur 3. Complexiteit van ontwikkeling van man en vrouw. A. Regulatie. B. Expressie in tijd.
Geaardheid
Seksuele geaardheid is wat je aantrekkelijk vindt, gender hoe je jezelf ziet. Men schat dat ~ 3% homoseksueel is. Sommige mensen zijn 100% hetero- of homoseksueel, andere ergens tussenin (Figuur 4). Midden op de Kinsey-schaal betekent flexibele voorkeur, die kan veranderen door negatieve ervaringen (misbruik) of sociale druk (normen). Iemand die volledig hetero- of homoseksueel is, kan dat niet. Romantisch intiem in de andere seksualiteit voelt dan onnatuurlijk. Wie wordt gelukkig van het opdringen van hetero zijn aan homo’s? De homo en hetero worden niet romantisch en erotisch samen één.
De Grieks-Romeinse cultuur had homoseksualiteit als norm. Ze kenden geen mensenrechten, alleen mannen die Romeins burger hadden rechten. Andere volken, slaven, kinderen en vrouwen waren eigendom. Burgers mochten hun eigendom misbruiken voor het plezier. Slaven en kinderen werden niet zwanger.
Jezus had een andere boodschap. Hij veroordeelde homoseksualiteit nergens, maar vaak wordt gezegd dat Paulus dat wel doet. 1Cor.6:9 beschrijft niet één, maar twee groepen, letterlijk zachte (μαλακός) en man plus bed (ἀρσενοκοῖται). Dat wordt vertaald als passieve en actieve homoseksualiteit, maar zo werd toen niet gedacht. Ik lees een veroordeling van Romeins misbruik van kinderen[i] en slaven. Dat past bij de radicale boodschap van het evangelie: ieder mens is belangrijk, ongeacht afkomst, status, geslacht en leeftijd (Mat. 10-13-16; 15:22-28; Joh.4:1-3).
[i] De Bijbel gebruikt soms subtiele woorden, zoals “offeren en hoogtes” voor kindoffers (Eze.16:20-21, 24-25).
De Grieks-Romeinse cultuur had homoseksualiteit als norm. Ze kenden geen mensenrechten, alleen mannen die Romeins burger hadden rechten. Andere volken, slaven, kinderen en vrouwen waren eigendom. Burgers mochten hun eigendom misbruiken voor het plezier. Slaven en kinderen werden niet zwanger.
Jezus had een andere boodschap. Hij veroordeelde homoseksualiteit nergens, maar vaak wordt gezegd dat Paulus dat wel doet. 1Cor.6:9 beschrijft niet één, maar twee groepen, letterlijk zachte (μαλακός) en man plus bed (ἀρσενοκοῖται). Dat wordt vertaald als passieve en actieve homoseksualiteit, maar zo werd toen niet gedacht. Ik lees een veroordeling van Romeins misbruik van kinderen[i] en slaven. Dat past bij de radicale boodschap van het evangelie: ieder mens is belangrijk, ongeacht afkomst, status, geslacht en leeftijd (Mat. 10-13-16; 15:22-28; Joh.4:1-3).
[i] De Bijbel gebruikt soms subtiele woorden, zoals “offeren en hoogtes” voor kindoffers (Eze.16:20-21, 24-25).
Figuur 4. Kinsey schaal over graduele verschillen in seksuele voorkeur aangepast naar fractie bevolking.
Zoektocht
Pubers starten de zoektocht naar volwassenheid die ze in hun adolescentie afronden (Figuur 5). Met oog op verantwoordelijkheid beschouwt de Joodse cultuur volwassen worden als een transitie tussen 13 en 30 jaar. Hersenen en denkpatronen worden geactiveerd en veranderen als meisjes en jongens transformeren naar vrouwen en mannen. Zoals gezegd, culturele genderstereotypes voor hetzelfde gender zijn sterk verschillend en mensen zijn uniek. In de chaotische en veranderende wereld zoeken jongeren naar hun volwassen gender. Wie ben ik? Wat vind ik aantrekkelijk? Hoe leg ik contact? Hoe onderhoud ik relaties? Welke romantiek en seksualiteit past bij mij?
Gender een sociale constructie dat niet automatisch past bij het geboortegeslacht. Irreversibel ingrijpen door operaties en/of hormonen heeft grote impact en vraagt om voorzichtigheid. Operaties geven littekenweefsel dat nooit perfect functioneert. Vruchtbaarheid gaat verloren in de transitie. Bijwerkingen en lange termijn risico’s van geslacht-veranderende hormonen zijn bekend bij kankerpatiënten en zeker niet mild. Jonge hersenen ontwikkelen zich verder en hun identiteit kristalliseert verder uit. Sommige mensen keren terug naar hun oude gender, terwijl anderen die geholpen zijn, zichzelf leerden aanvaarden. Belangrijk is dat we iedereen laten weten dat ze onvoorwaardelijk geliefd en geaccepteerd zijn.
Gender een sociale constructie dat niet automatisch past bij het geboortegeslacht. Irreversibel ingrijpen door operaties en/of hormonen heeft grote impact en vraagt om voorzichtigheid. Operaties geven littekenweefsel dat nooit perfect functioneert. Vruchtbaarheid gaat verloren in de transitie. Bijwerkingen en lange termijn risico’s van geslacht-veranderende hormonen zijn bekend bij kankerpatiënten en zeker niet mild. Jonge hersenen ontwikkelen zich verder en hun identiteit kristalliseert verder uit. Sommige mensen keren terug naar hun oude gender, terwijl anderen die geholpen zijn, zichzelf leerden aanvaarden. Belangrijk is dat we iedereen laten weten dat ze onvoorwaardelijk geliefd en geaccepteerd zijn.
Figuur 5. Ontwikkeling kind tot adolescent.
Gebrokenheid
Biologie is niet perfect. Mensen worden ziek, krijgen ongelukken, maken keuzes en lijden aan de gevolgen van keuzes en acties van zichzelf en anderen. Wiens schuld is ziekte? Volgens Jezus niemand (Joh.9:23). Paulus zegt iedereen (Rom.3:23). Dat geldt ook voor gender en geslacht. Het is de schuld van niemand en van iedereen, niet van iemand specifiek.
Wij ontvangen levensveranderende genade, en die vergeving kunnen we, mogen we en moeten we uitdelen, altijd en aan iedereen (Mat.18:21-35). Ik zeg niet dat, in geval van misbruik, we slachtoffers moeten vertellen dat ze daders moeten beschermen in duisternis. Genade wordt gegeven in het licht van de waarheid, na erkenning schuld en impact. Goedkope genade bestaat niet, vergeving is een proces dat begint bij erkennen van wat gebeurd is. Met lege handen kunnen we niet geven, maar als onze beker overvloeit van liefde gaan we uitdelen.
De LGBTQIA+ gemeenschap kent veel gebrokenheid (Figuur 6), zoals depressie en suïcide. Onduidelijk is of het ene het andere veroorzaakt, omgekeerd of beide elkaar, of dat ze dezelfde oorzaken en gevolgen hebben. Wel duidelijk is dat afwijzing mensen isoleert. Dat veroorzaakt pijn en eenzaamheid. Gods liefde herstelt (Luk.19:1-10), soms snel, soms langzaam, soms duurt het langer dan het leven. Gods liefde is niet afhankelijk van ons gedrag, maar onvoorwaardelijk. Jezus accepteerde Zacheüs meteen. Hij hoorde erbij voordat hij geloofde en leefde als gelovige (Belong, Belief, Behave).
Wij ontvangen levensveranderende genade, en die vergeving kunnen we, mogen we en moeten we uitdelen, altijd en aan iedereen (Mat.18:21-35). Ik zeg niet dat, in geval van misbruik, we slachtoffers moeten vertellen dat ze daders moeten beschermen in duisternis. Genade wordt gegeven in het licht van de waarheid, na erkenning schuld en impact. Goedkope genade bestaat niet, vergeving is een proces dat begint bij erkennen van wat gebeurd is. Met lege handen kunnen we niet geven, maar als onze beker overvloeit van liefde gaan we uitdelen.
De LGBTQIA+ gemeenschap kent veel gebrokenheid (Figuur 6), zoals depressie en suïcide. Onduidelijk is of het ene het andere veroorzaakt, omgekeerd of beide elkaar, of dat ze dezelfde oorzaken en gevolgen hebben. Wel duidelijk is dat afwijzing mensen isoleert. Dat veroorzaakt pijn en eenzaamheid. Gods liefde herstelt (Luk.19:1-10), soms snel, soms langzaam, soms duurt het langer dan het leven. Gods liefde is niet afhankelijk van ons gedrag, maar onvoorwaardelijk. Jezus accepteerde Zacheüs meteen. Hij hoorde erbij voordat hij geloofde en leefde als gelovige (Belong, Belief, Behave).
Figuur 6. Schepping, toevallige evolutie, of schepping door evolutie.
Genade
De wet is God en medemens liefhebben (Mat.22:36-40). Alles is geoorloofd, maar niet alles is nuttig, niet alles bouwt op (1 Kor.10:23). De Heilige Geest schrijft Gods wet in ons hart, zodat we niet meer de ander moeten overtuigen (Jer.31:33-34; Heb.8:11). Luister naar je geweten over wat voor jou van toepassing is. God spreekt direct tot ieder mens.
Grenzen moeten bewaakt worden voor kwetsbare mensen. Denk aan ongewenst gedrag, geweld of ongelijkheid, zoals driehoeksverhouding, volwassenen met kinderen, misbruik van krachtverschillen en kwetsbaarheid etc. Het begint bij liefde en respect voor de ander. Hij moet groter worden en ik kleiner (Joh.3:30).
Toen Johannes Jezus begon te volgen, vroeg hij vuur uit de hemel voor wie de Heer afwezen. Jezus zag dat anders: Hij kwam om te redden en niet om te vernietigen (Luk.9:53-56). Gods liefde veranderde Johannes, die verbaasd zag dat hij geliefd was. Gods genade heeft ook mij overdonderd. Ieder mens is onvoorwaardelijk geliefd (Figuur 7). Gods liefde verandert mij, en leert mij mijn fouten kennen. Wie ben ik om over een ander te oordelen? Ik moet slechts Jezus volgen (Joh.20:20)!
Grenzen moeten bewaakt worden voor kwetsbare mensen. Denk aan ongewenst gedrag, geweld of ongelijkheid, zoals driehoeksverhouding, volwassenen met kinderen, misbruik van krachtverschillen en kwetsbaarheid etc. Het begint bij liefde en respect voor de ander. Hij moet groter worden en ik kleiner (Joh.3:30).
Toen Johannes Jezus begon te volgen, vroeg hij vuur uit de hemel voor wie de Heer afwezen. Jezus zag dat anders: Hij kwam om te redden en niet om te vernietigen (Luk.9:53-56). Gods liefde veranderde Johannes, die verbaasd zag dat hij geliefd was. Gods genade heeft ook mij overdonderd. Ieder mens is onvoorwaardelijk geliefd (Figuur 7). Gods liefde verandert mij, en leert mij mijn fouten kennen. Wie ben ik om over een ander te oordelen? Ik moet slechts Jezus volgen (Joh.20:20)!
John Jacobs,
14 mei 2023
14 mei 2023
