COVID-19
|
|
Epidemie controle
John Jacobs, 29 december 2021.
1. Wat is er aan de hand?
Rond de jaarwisseling van 2020 werd de wereld verrast door SARS-2. Vaccinatie werd aan het einde van het jaar gestart, maar de epidemie is nog niet onder controle terwijl 2022 begint. Hoewel sommige landen een tweede boostervaccin geven, is vaccinatie alleen onvoldoende om deze epidemie te stoppen. Net als bij andere coronavirussen is de immuniteit tegen SARS-2 niet steriliserend [Kikkert] en van korte duur.[Edridge]
Bescherming tegen epidemische ziekten is een mensenrecht: ”Alle staten zijn verplicht het maximale te doen om hun inwoners te beschermen” (Figuur 1). Sommigen hebben de bestrijding van Covid afgeschilderd als een probleem tussen gezondheid en economie, maar dat is het niet. Het is allebei. Het is onmogelijk om een functionele economie te hebben te midden van een ongecontroleerde pandemie met hoge transmissie die ziekte, verlies van vrijheid en ziekenhuisopnames veroorzaakt. [T] Meerdere studies hebben laten zien dat COVID-19 elimineren de beste resultaten geeft voor gezondheid, economie en burgerlijke vrijheden in tegenstelling tot beperken van de uitbraak (mitigatie) [FT; Oliu-Barton; Wu]
Tedros (WHO) zei: "2021 was een jaar waarin we 3,5 miljoen mensen verloren aan COVID19 - meer doden dan door hiv, malaria en tuberculose samen in 2020", "En elke week blijft COVID-19 ongeveer 50 duizend levens eisen ."
Bescherming tegen epidemische ziekten is een mensenrecht: ”Alle staten zijn verplicht het maximale te doen om hun inwoners te beschermen” (Figuur 1). Sommigen hebben de bestrijding van Covid afgeschilderd als een probleem tussen gezondheid en economie, maar dat is het niet. Het is allebei. Het is onmogelijk om een functionele economie te hebben te midden van een ongecontroleerde pandemie met hoge transmissie die ziekte, verlies van vrijheid en ziekenhuisopnames veroorzaakt. [T] Meerdere studies hebben laten zien dat COVID-19 elimineren de beste resultaten geeft voor gezondheid, economie en burgerlijke vrijheden in tegenstelling tot beperken van de uitbraak (mitigatie) [FT; Oliu-Barton; Wu]
Tedros (WHO) zei: "2021 was een jaar waarin we 3,5 miljoen mensen verloren aan COVID19 - meer doden dan door hiv, malaria en tuberculose samen in 2020", "En elke week blijft COVID-19 ongeveer 50 duizend levens eisen ."
Figuur 1. Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten
2. COVID-19 raakt iedereen hard
De meeste landen kampen met een enorme oversterfte als gevolg van COVID-19; meer dan 1 sterfgeval per 1000 mensen per jaar (Figuur 2). Oversterfte is niet beperkt tot ouderen, SARS-2 is een belangrijke doodsoorzaak in alle leeftijdsgroepen, inclusief kinderen in westerse landen (Figuur 3; sectie 14).
Net als bij de gewone verkoudheidsvirussen lijkt herinfectie zelfs na 35 jaar niet milder te zijn, [Edridge] en evolutionaire druk zou kunnen selecteren voor meer pathogene varianten.[JJ] SARS-2-geïnduceerde morbiditeit lijkt zelfs ernstiger te zijn in voor kwaliteit gecorrigeerde levensjaren (QALY's) verloren dan de sterfte. [JJ] Westerse landen hebben lockdowns nodig om de gezondheidszorg te redden van een ineenstorting als gevolg van de exponentiële groei van COVID-19-gevallen. In een notendop, de epidemie is te groot om te beheersen en te ernstig om het virus los te laten.
Toch veroorzaakt deze epidemie veel minder sterfte en morbiditeit in de regio waar ze begon in vergelijking met de westerse wereld. Zijn we vergeten hoe we epidemieën kunnen beheersen, hoewel we in de 20e eeuw het voorbeeld hebben gegeven?
Net als bij de gewone verkoudheidsvirussen lijkt herinfectie zelfs na 35 jaar niet milder te zijn, [Edridge] en evolutionaire druk zou kunnen selecteren voor meer pathogene varianten.[JJ] SARS-2-geïnduceerde morbiditeit lijkt zelfs ernstiger te zijn in voor kwaliteit gecorrigeerde levensjaren (QALY's) verloren dan de sterfte. [JJ] Westerse landen hebben lockdowns nodig om de gezondheidszorg te redden van een ineenstorting als gevolg van de exponentiële groei van COVID-19-gevallen. In een notendop, de epidemie is te groot om te beheersen en te ernstig om het virus los te laten.
Toch veroorzaakt deze epidemie veel minder sterfte en morbiditeit in de regio waar ze begon in vergelijking met de westerse wereld. Zijn we vergeten hoe we epidemieën kunnen beheersen, hoewel we in de 20e eeuw het voorbeeld hebben gegeven?
Figuur 2. Oversterfte in verschillende delen van de wereld, gerelateerd aan 18 maanden COVID-19. Min en max van landen worden weergegeven. Zie figuur 8 voor land-specifieke details en bronnen.
Figuur 3. COVID is de nummer één natuurlijke doodsoorzaak voor kinderen in de Verenigde Staten.[Travis;T]
3. Waarom bemoei ik mij hiermee?
Gepassioneerd door de strijd tegen ziektes, begon ik mijn carrière in de virologie. Na mijn afstuderen in virusdetectie, leerde ik over epidemieën en werkte ik in vaccintechnologie. Europa had bijna geen ernstige epidemieën meer onder mensen, dus virologie leerde ik vooral in de diergeneeskunde. Mijn doctoraat en postdoctorale erkenning waren in de immunologie. Later stapte ik over naar medische data science om bij te dragen aan personalized medicine – geneeskunde op maat. Door mijn virologische kennis was ik geschokt toen het streven naar groepsimmuniteit door natuurlijke infecties werd aangekondigd. [JJ] Soortgelijke bezwaren werden geuit door vele experts uit verschillende landen.[JJ]
4. Besmetting van mens op mens
Virussen en sommige andere ziekteverwekkers verspreiden zich van de ene geïnfecteerde persoon naar de volgende. Die infecties moeten anders worden bestreden dan de meeste bacteriële infecties die in voedsel en water hun bron hebben. Meestal zijn de geïnfecteerde personen nog gezond, aangezien de meeste virussen, inclusief coronavirussen, zich voornamelijk verspreiden voordat ze ziekte veroorzaken. Het beheersen van een virusepidemie houdt in dat de verspreiding van het virus onder de bevolking moet worden voorkomen, hoe eerder, hoe beter en gemakkelijker. Het is onverstandig om te wachten met het beheersen van een epidemie, want als een ziekteverwekker hoog endemisch wordt (veel voorkomt), zijn sterkere en langere maatregelen nodig om die te beheersen.
Een epidemie is te vergelijken met een brand. Het is kinderspel om een brandend stukje papier te doven, maar een bosbrand kan meerdere brandweereenheden overweldigen. Sommige epidemieën komen en gaan omdat ze eindigen door groepsimmuniteit, maar dat is nooit gebeurd bij coronavirussen.
De experimentele strategie om het virus bewust door mitigatie te laten verspreiden [Walensky] zorgde voor een hoge oversterfte. Vergelijkbare sterftecijfers waren er in landen die niet goed op de epidemie konden reageren. Zoals elke datawetenschapper kan berekenen, loopt exponentiële toename altijd uit de hand en daardoor zal het gezondheidszorgsysteem verdrinken. De strategie die wordt gepredikt om groepsimmuniteit te verkrijgen, vraagt om veel infecties. Dit correleert met hoge sterftecijfers in het eerste jaar en wederom met hoge sterftecijfers in het tweede jaar.[JJ]
Een epidemie is te vergelijken met een brand. Het is kinderspel om een brandend stukje papier te doven, maar een bosbrand kan meerdere brandweereenheden overweldigen. Sommige epidemieën komen en gaan omdat ze eindigen door groepsimmuniteit, maar dat is nooit gebeurd bij coronavirussen.
De experimentele strategie om het virus bewust door mitigatie te laten verspreiden [Walensky] zorgde voor een hoge oversterfte. Vergelijkbare sterftecijfers waren er in landen die niet goed op de epidemie konden reageren. Zoals elke datawetenschapper kan berekenen, loopt exponentiële toename altijd uit de hand en daardoor zal het gezondheidszorgsysteem verdrinken. De strategie die wordt gepredikt om groepsimmuniteit te verkrijgen, vraagt om veel infecties. Dit correleert met hoge sterftecijfers in het eerste jaar en wederom met hoge sterftecijfers in het tweede jaar.[JJ]
5. Coronavirussen verdwijnen niet!
Stoppen coronavirus-epidemieën? De epidemieën van SARS en MERS werden binnen een jaar gestopt door te testen, op te sporen en te isoleren, of indien nodig door een lockdown. In hun oorsprong werd dezelfde strategie met succes toegepast tegen SARS-2. De vier coronavirussen die verkoudheid veroorzaken, hebben in 35 jaar (of veel langer) nooit groepsimmuniteit opgeleverd. [Edridge] Deze coronavirussen werden niet milder bij de 30e infectie dan in hun eerste - de immuniteit neemt binnen een jaar steeds weer af.
SARS-2 verschilt in pathologie van de verkoudheidsvirussen, het infecteert veel weefsels, wat leidt tot schade aan de hersenen, het immuunsysteem, de longen, het cardiovasculaire systeem en andere organen.[JJ]
Immuniteit tegen coronavirus werkt totaal anders dan immuniteit tegen het griepvirus die levenslang blijft. [Altschuler; Yu] Na een epidemie zal het oude griep-serotype verdwijnen en zullen er nieuwe varianten ontstaan. Het verschil kan zitten in het superantigeen dat wordt gevonden in coronavirussen, dat de T-celimmuniteit ondermijnt [Gagne; Li], en het immuunsysteem ontregelt. [JJ] SARS-2 superantigeen [Cheng] wordt geassocieerd met de ontstekingen in verschillende organen [Kouo; Scaglioni] en viruspersistentie in long-covid.[Jacobs]
Viruspersistentie en hoge viruscirculatie zijn geassocieerd met virusevolutie; deze vergroten de kans op RNA-recombinatie met andere virusinfecties. Selectieve druk op SARS-2 geeft waarschijnlijk varianten die sneller verspreiden of klachten geven bij hogere virusdosis, waardoor een ernstiger ziekte ontstaat. Varianten kunnen ook ontsnappen aan antigeen-specifieke immuniteit, waardoor eerder en meer herinfecties ontstaan. [JJ; Bar-Yam]
SARS-2 verschilt in pathologie van de verkoudheidsvirussen, het infecteert veel weefsels, wat leidt tot schade aan de hersenen, het immuunsysteem, de longen, het cardiovasculaire systeem en andere organen.[JJ]
Immuniteit tegen coronavirus werkt totaal anders dan immuniteit tegen het griepvirus die levenslang blijft. [Altschuler; Yu] Na een epidemie zal het oude griep-serotype verdwijnen en zullen er nieuwe varianten ontstaan. Het verschil kan zitten in het superantigeen dat wordt gevonden in coronavirussen, dat de T-celimmuniteit ondermijnt [Gagne; Li], en het immuunsysteem ontregelt. [JJ] SARS-2 superantigeen [Cheng] wordt geassocieerd met de ontstekingen in verschillende organen [Kouo; Scaglioni] en viruspersistentie in long-covid.[Jacobs]
Viruspersistentie en hoge viruscirculatie zijn geassocieerd met virusevolutie; deze vergroten de kans op RNA-recombinatie met andere virusinfecties. Selectieve druk op SARS-2 geeft waarschijnlijk varianten die sneller verspreiden of klachten geven bij hogere virusdosis, waardoor een ernstiger ziekte ontstaat. Varianten kunnen ook ontsnappen aan antigeen-specifieke immuniteit, waardoor eerder en meer herinfecties ontstaan. [JJ; Bar-Yam]
6. Hoe kan een epidemie worden gestopt?
De overdracht van mens op mens kan worden gestopt door geïnfecteerde personen te isoleren of door iedereen te isoleren. Het is duidelijk dat iedereen volledig isoleren door een lockdown een zeer sterke impact heeft op de samenleving en economie, waardoor vaak slechts enkele maatregelen worden genomen.
Medische symptomen zijn cruciaal in de zorgpraktijk, maar ongeschikt om de meest besmettelijke personen te detecteren. Mensen zonder symptomen hebben gemiddeld meer virus dan mensen met een (ernstige) ziekte (Figuur 4). Na correctie voor leeftijd, hebben ziekenhuispatiënten (blauwe lijn) 10 keer minder virus in vergelijking met verder gezonde geïnfecteerde personen. De meeste symptomen van SARS-2 - niezen, hoesten, hoofdpijn en koorts - zijn generiek voor vele andere ziekten, waaronder verkoudheid en allergieën. Dus niet alleen het aantal vals-negatieve mensen, infectie zonder klachten (asymptomatisch, presymptomatisch), maar ook het aantal vals-positieve mensen, symptomen zonder infectie, is hoog als symptomen als maat worden genomen.
Medische symptomen zijn cruciaal in de zorgpraktijk, maar ongeschikt om de meest besmettelijke personen te detecteren. Mensen zonder symptomen hebben gemiddeld meer virus dan mensen met een (ernstige) ziekte (Figuur 4). Na correctie voor leeftijd, hebben ziekenhuispatiënten (blauwe lijn) 10 keer minder virus in vergelijking met verder gezonde geïnfecteerde personen. De meeste symptomen van SARS-2 - niezen, hoesten, hoofdpijn en koorts - zijn generiek voor vele andere ziekten, waaronder verkoudheid en allergieën. Dus niet alleen het aantal vals-negatieve mensen, infectie zonder klachten (asymptomatisch, presymptomatisch), maar ook het aantal vals-positieve mensen, symptomen zonder infectie, is hoog als symptomen als maat worden genomen.
Figuur 4. Logaritmische virustiters bij patiënten, met (bijna) geen symptomen (PAMS -rood), thuis met COVID-19 (overig -zwart) en opgenomen in het ziekenhuis met COVID-19 (blauw). [Jones]
7. Infecties opsporen
Klinische symptomen kunnen geïnfecteerde mensen niet herkennen, of technisch gezien hebben ze onvoldoende sensitiviteit en specificiteit voor een geschikte test. Testen is van onschatbare waarde gebleken bij het stoppen van besmettingen van mens op mens bij infectieziekten, zoals hiv en tuberculose. Mycobacterium tuberculosis is een bacterie maar verspreidt zich van mens op mens, in tegenstelling tot de meeste andere bacteriën.
Niet alle tests zijn even gevoelig, maar virustiters nemen snel toe bij geïnfecteerde personen. (Figuur 5) Herhaald testen en testen net voor contact met andere mensen is dus cruciaal bij het opsporen van besmettelijke mensen. Door de lagere gevoeligheid van snelle tests kan infectie van ongeveer ½ dag voor de piek tot ongeveer 1 week na de piek niet worden opgespoord, waar RT-PCR dit wel kan. Hogere virustiters hebben waarschijnlijk te maken met meer virusoverdracht, vooral bij mensen die geen voorzorgsmaatregelen nemen, bijvoorbeeld omdat ze geen symptomen hebben. Het is waarschijnlijk dat sneltesten superspreaders opsporen. Sneltesten kunnen efficiënt worden gebruikt in de dagelijkse omgeving, bijvoorbeeld voor mensen die op plaatsen zijn waar contact niet te vermijden is.
Gevoelige testen, zoals RT-PCR, zijn van onschatbare waarde bij contact- en bronopsporing van infecties, vooral in populaties met een lage virusfrequentie, om het aantal besmettingen nog verder te verminderen, zonder al te veel impact op de samenleving.[JJ]
Anders dan in onze individualistische samenleving, dient testen vooral om andere mensen te beschermen en niet onszelf, immers wie positief test is al besmet. Veel landen ondersteunen mensen in die in quarantaine moeten niet, terwijl dat een mooi wederkerig gebaar zou zijn.
Niet alle tests zijn even gevoelig, maar virustiters nemen snel toe bij geïnfecteerde personen. (Figuur 5) Herhaald testen en testen net voor contact met andere mensen is dus cruciaal bij het opsporen van besmettelijke mensen. Door de lagere gevoeligheid van snelle tests kan infectie van ongeveer ½ dag voor de piek tot ongeveer 1 week na de piek niet worden opgespoord, waar RT-PCR dit wel kan. Hogere virustiters hebben waarschijnlijk te maken met meer virusoverdracht, vooral bij mensen die geen voorzorgsmaatregelen nemen, bijvoorbeeld omdat ze geen symptomen hebben. Het is waarschijnlijk dat sneltesten superspreaders opsporen. Sneltesten kunnen efficiënt worden gebruikt in de dagelijkse omgeving, bijvoorbeeld voor mensen die op plaatsen zijn waar contact niet te vermijden is.
Gevoelige testen, zoals RT-PCR, zijn van onschatbare waarde bij contact- en bronopsporing van infecties, vooral in populaties met een lage virusfrequentie, om het aantal besmettingen nog verder te verminderen, zonder al te veel impact op de samenleving.[JJ]
Anders dan in onze individualistische samenleving, dient testen vooral om andere mensen te beschermen en niet onszelf, immers wie positief test is al besmet. Veel landen ondersteunen mensen in die in quarantaine moeten niet, terwijl dat een mooi wederkerig gebaar zou zijn.
Figuur 5. Virusniveaus en detectiemethoden.[FT]
8. Isoleer iedereen
Een volledige lockdown, d.w.z. iedereen de hele tijd thuis houden, heeft een grote impact op de samenleving. De meeste isolatiemethoden zijn onvolledig en hebben tot doel de kans op virusoverdracht te verkleinen. De belangrijkste praktische maatregelen zijn:
- Houd veilige afstand tot andere mensen (bijvoorbeeld minimaal 1½ -2 meter).
- Ventileer of ververs de lucht om te voorkomen dat virussen zich buiten de veilige afstand verplaatsen. UV-straling kan effectief zijn om virus te neutraliseren.
- Draag gezichtsmaskers (mondneuskapjes) wanneer afstand niet kan worden gehandhaafd. In zorgomgevingen zouden dit N95/FFP2 maskers moeten zijn.[WHO] Nederland beveelt deze alleen aan voor procedures die aërosolen genereren, niet voor normale zorg. Aërosolen komen vrij bij praten. Het niet hanteren van voorzorgsprincipes conflicteert met de bescherming van zorgverleners.[T] Deze praktijk is in strijd met internationale principes die verband houden met mensenrechten.
- Houd veilige afstand tot andere mensen (bijvoorbeeld minimaal 1½ -2 meter).
- Ventileer of ververs de lucht om te voorkomen dat virussen zich buiten de veilige afstand verplaatsen. UV-straling kan effectief zijn om virus te neutraliseren.
- Draag gezichtsmaskers (mondneuskapjes) wanneer afstand niet kan worden gehandhaafd. In zorgomgevingen zouden dit N95/FFP2 maskers moeten zijn.[WHO] Nederland beveelt deze alleen aan voor procedures die aërosolen genereren, niet voor normale zorg. Aërosolen komen vrij bij praten. Het niet hanteren van voorzorgsprincipes conflicteert met de bescherming van zorgverleners.[T] Deze praktijk is in strijd met internationale principes die verband houden met mensenrechten.
9. Combineer maatregelen voor meer effect
Met uitzondering van de ongewenste volledige lockdown schiet elke maatregel tegen de epidemie te kort. Vaak wordt het Zwitserse kaasmodel gebruikt om de stapeling van verschillende anti-epidemiemaatregelen te illustreren (Figuur 6). Elke maatregel verlaagt de R0, en samen kunnen ze de overdracht verminderen tot laag niveau, dus onder 1 brengen. Als R0 lang en ver genoeg onder 1 is, zal de epidemie verdwijnen.
De besmettingsgraad verschilt in gematigde streken tussen zomer- en winterseizoenen, dus afhankelijk van het seizoen zijn er meer of minder maatregelen nodig om de verspreiding te stoppen.
Afhankelijk van het aantal besmettingen in de populaties, het aantal mensen dat samenkomt en hun kwetsbaarheid, kunnen verschillende combinaties van testen en generieke lockdown-strategieën worden gebruikt. De langetermijnstrategie moet altijd zijn om de aantallen zo laag mogelijk te houden en vroeg te handelen met een duidelijke lockdown als andere maatregelen onvoldoende zijn om het aantal besmettingen onder controle te houden en elk geval op te sporen.
De besmettingsgraad verschilt in gematigde streken tussen zomer- en winterseizoenen, dus afhankelijk van het seizoen zijn er meer of minder maatregelen nodig om de verspreiding te stoppen.
Afhankelijk van het aantal besmettingen in de populaties, het aantal mensen dat samenkomt en hun kwetsbaarheid, kunnen verschillende combinaties van testen en generieke lockdown-strategieën worden gebruikt. De langetermijnstrategie moet altijd zijn om de aantallen zo laag mogelijk te houden en vroeg te handelen met een duidelijke lockdown als andere maatregelen onvoldoende zijn om het aantal besmettingen onder controle te houden en elk geval op te sporen.
Figuur 6. Combineer maatregelen om de epidemie te bestrijden.
10. En wat als we falen?
Sommige mensen zeggen dat we deze epidemie niet onder controle kunnen krijgen, meestal verwijzend naar het falen van onvolledige afsluitingen om de praktijk voor opzettelijke verspreiding van het virus snel terug te draaien. [Sectie 4] Toch kunnen zelfs in deze moeilijkere situatie voorkomen dat de zorg verdrinkt door het virus. De zorg zal verdrinken als we het virus negeren.
Oost-Azië en Australië toonden aan dat coronavirusepidemieën in een vroeg stadium konden worden gestopt. Dat geeft de beste resultaten voor gezondheid, economie en burgerlijke vrijheden.[FT; Oliu-Barton; Wu] De westerse geschiedenis liet zien dat we een eeuw geleden met tuberculose naar nul konden streven, toen de impact vergelijkbaar was met die van COVID-19.[JJ]
Er bestaan meerdere verschillen tussen deze twee epidemieën, maar dat betekent niet dat streven naar nul nu onhaalbaar is. Ten eerste, de tuberculose-epidemie woedde al eeuwen, niet alleen jaren. Ten tweede was de technologie voor testen en traceren toen nog primitief en tijdrovend, wat compenseert voor het verschil in overdrachtstijd. Beide luchtwegpathogenen zijn endemisch met hoge frequenties in de winter en lage frequenties in de zomer. Lage frequenties in de zomer kunnen ideaal om te beginnen met testen, traceren en isoleren om de aantallen laag te houden.[JJ] SARS-2 is inmiddels endemisch, net als tuberculose is, wat betekent dat het niet in de populatie hoeft te worden geïntroduceerd, omdat het er al in circuleert.
Zolang we deze epidemie niet stoppen, zal de epidemie blijven woeden en kan het virus zelfs evolueren naar gevaarlijkere varianten door recombinatie.[JJ] Als we handelen en gedeeltelijk falen, betekent dit waarschijnlijk toch nog kortere lockdowns in de winter, minder oversterfte en ziekte, minder vrijheidsbeperkingen en minder economische schade. Dus zelfs falen klinkt als een meer gewenst doel dan het behouden van de status-quo voor (groeps)immuniteitsopbouw in de bevolking.
Ik weet dat dat we enkele eeuwen zouden kunnen wachten, zoals we deden met tuberculose, maar ik bid dat we eerder zullen handelen om de impact van deze epidemie te beperken.
Oost-Azië en Australië toonden aan dat coronavirusepidemieën in een vroeg stadium konden worden gestopt. Dat geeft de beste resultaten voor gezondheid, economie en burgerlijke vrijheden.[FT; Oliu-Barton; Wu] De westerse geschiedenis liet zien dat we een eeuw geleden met tuberculose naar nul konden streven, toen de impact vergelijkbaar was met die van COVID-19.[JJ]
Er bestaan meerdere verschillen tussen deze twee epidemieën, maar dat betekent niet dat streven naar nul nu onhaalbaar is. Ten eerste, de tuberculose-epidemie woedde al eeuwen, niet alleen jaren. Ten tweede was de technologie voor testen en traceren toen nog primitief en tijdrovend, wat compenseert voor het verschil in overdrachtstijd. Beide luchtwegpathogenen zijn endemisch met hoge frequenties in de winter en lage frequenties in de zomer. Lage frequenties in de zomer kunnen ideaal om te beginnen met testen, traceren en isoleren om de aantallen laag te houden.[JJ] SARS-2 is inmiddels endemisch, net als tuberculose is, wat betekent dat het niet in de populatie hoeft te worden geïntroduceerd, omdat het er al in circuleert.
Zolang we deze epidemie niet stoppen, zal de epidemie blijven woeden en kan het virus zelfs evolueren naar gevaarlijkere varianten door recombinatie.[JJ] Als we handelen en gedeeltelijk falen, betekent dit waarschijnlijk toch nog kortere lockdowns in de winter, minder oversterfte en ziekte, minder vrijheidsbeperkingen en minder economische schade. Dus zelfs falen klinkt als een meer gewenst doel dan het behouden van de status-quo voor (groeps)immuniteitsopbouw in de bevolking.
Ik weet dat dat we enkele eeuwen zouden kunnen wachten, zoals we deden met tuberculose, maar ik bid dat we eerder zullen handelen om de impact van deze epidemie te beperken.
John Jacobs
29.12.2021
29.12.2021
