COVID-19
|
|
Effectief en open strijden
John Jacobs, 6 maart 2021.
Nederland staat bekend om het op zijn elf-en-dertigst polderen tussen belangen, waarbij inhoud, snelheid en effectiviteit niet bovenaan staan. Wetenschap wordt ondergeschikt gemaakt aan het eigenbelang van de groep. Antiautoritair denken stimuleert geen zorgvuldige afwegingen en we zien liever niemand boven het maaiveld. In tijden van crisis, zoals oorlog, overstromingen en epidemie, is daadkrachtig beleid nodig vanuit een goede visie. Dat COVID-19 een echte crisis is blijkt uit het sterftecijfer van 2020, het hoogste naoorlogse sterftecijfer (Figuur 1).
Het jaar 2021 is begonnen met een oplopende piek in de tweede golf die voorlopig al meer doden heeft veroorzaakt dan de eerste. Dit vraagt om een efficiënte aanpak waarbij op grond van de juiste data het juiste wordt gekozen en die keuze goed wordt uitgevoerd. Naast inhoudelijke kennis over processen zijn normen over goed en kwaad essentieel voor de juiste afwegingen.
Ervaring met virussen is er ruim voldoende, de wereld kent meerdere epidemieën per jaar. Historisch hebben we onze ‘deltawerken’ tegen infectieziektes gebouwd. Het rijksvaccinatieprogramma was voor veel virussen zoals polio en pokken cruciaal. Bij andere infecties is bewust gekozen voor met test, traceer en isoleer, zoals bij tuberculose.
Het jaar 2021 is begonnen met een oplopende piek in de tweede golf die voorlopig al meer doden heeft veroorzaakt dan de eerste. Dit vraagt om een efficiënte aanpak waarbij op grond van de juiste data het juiste wordt gekozen en die keuze goed wordt uitgevoerd. Naast inhoudelijke kennis over processen zijn normen over goed en kwaad essentieel voor de juiste afwegingen.
Ervaring met virussen is er ruim voldoende, de wereld kent meerdere epidemieën per jaar. Historisch hebben we onze ‘deltawerken’ tegen infectieziektes gebouwd. Het rijksvaccinatieprogramma was voor veel virussen zoals polio en pokken cruciaal. Bij andere infecties is bewust gekozen voor met test, traceer en isoleer, zoals bij tuberculose.
Figuur 1. Sterfte per 100.000 inwoners tussen 1900 en 2020 met onder de procentuele verandering t.o.v. voorgaande jaar.
In 2020 stierven 967 personen per 100.000 inwoners. Het vorige naoorlogse record was 901 in 1993.
In 2020 stierven 967 personen per 100.000 inwoners. Het vorige naoorlogse record was 901 in 1993.
(On)democratische missers
Niet alles wat mensen in democratieën uitvoeren is goed. De toeslagaffaire laat zien dat we op grote schaal langdurig de mist in kunnen gaan. Renske Leijten (SP) en Pieter Omtzigt (CDA) brachten tegen de politieke macht de problemen van de toeslagaffaire naar buiten. Gert-Jan Segers (CU) concludeerde vol emotie dat gedurende minimaal acht jaar twee kabinetten, de Tweede Kamer en justitie gefaald hebben. Bewindslieden van de drie grote klassieke politieke partijen in Nederland (VVD, PvdA en CDA) bestuurden deze departementen en regering. In het poldermodel kunnen meerdere systemen falen, mogelijk omdat werkbare compromissen belangrijker zijn dan de echte argumenten. Dit is een gedeeld fenomeen voor toeslagen, virusbestrijding, energietransitie, decentralisering, privatisering en vele andere thema’s.
Dat gezegd hebbende, wil ik nadrukkelijk afstand nemen van de complotdenkers die ook politieke partijen hebben geïnfiltreerd. Ontkennen van het medische gevaar van COVID-19 door Wybren van Haga en Thierry Baudet (FvD) gaat op geen enkele manier bijdragen aan de bestrijding van de ziekte. In Nederland waren op 15 januari minimaal 16.637 mensen aan SARS-2 gestorven (huisartsen rapporteerden 3.954 meer doden in het eerste halfjaar dan het RIVM, het verschil over het tweede halfjaar 2020 is nog niet bekend). Ouderen komen in Nederland niet of nauwelijks meer op de IC en de gemiddelde leeftijd is die van de 50’ers. De inhoudelijke argumentatie van de complotdenkers is nog veel slechter dan het matige kabinetsbeleid.
Europa en Amerika hebben veel hogere sterftecijfers dan in Oost-Azië. Klimaat, dichtheid en leeftijdsopbouw van de bevolking kunnen dat niet verklaren. Vergelijkbare buurlanden in Europa hebben heel andere sterftecijfers. Nederland en België hebben veel hogere sterftecijfers dan Duitsland, Zweden veel hoger dan Noorwegen en Finland. Dat suggereert dat beleid een grote invloed heeft op de sterfte.
Dat gezegd hebbende, wil ik nadrukkelijk afstand nemen van de complotdenkers die ook politieke partijen hebben geïnfiltreerd. Ontkennen van het medische gevaar van COVID-19 door Wybren van Haga en Thierry Baudet (FvD) gaat op geen enkele manier bijdragen aan de bestrijding van de ziekte. In Nederland waren op 15 januari minimaal 16.637 mensen aan SARS-2 gestorven (huisartsen rapporteerden 3.954 meer doden in het eerste halfjaar dan het RIVM, het verschil over het tweede halfjaar 2020 is nog niet bekend). Ouderen komen in Nederland niet of nauwelijks meer op de IC en de gemiddelde leeftijd is die van de 50’ers. De inhoudelijke argumentatie van de complotdenkers is nog veel slechter dan het matige kabinetsbeleid.
Europa en Amerika hebben veel hogere sterftecijfers dan in Oost-Azië. Klimaat, dichtheid en leeftijdsopbouw van de bevolking kunnen dat niet verklaren. Vergelijkbare buurlanden in Europa hebben heel andere sterftecijfers. Nederland en België hebben veel hogere sterftecijfers dan Duitsland, Zweden veel hoger dan Noorwegen en Finland. Dat suggereert dat beleid een grote invloed heeft op de sterfte.
Ander virus in Nederland
Opvallend is dat veel coronadata en keuzes in Nederland anders zijn dan internationaal. Op de internationale lijst van corona-aanpak staat Nederland op plaats 75 van de 98. Nederland hoort bij de slecht presterende landen. Onze buurlanden Duitsland (55), Verenigd Koninkrijk (66) en België (72) staan hoger en alleen Spanje (78) scoort slechter in West-Europa. Het internationale beleid komt via de beeldschermen binnen in elke huiskamer, dan is het niet echt vreemd dat het vertrouwen in de overheidsaanpak daalt. Een overheidsrapport van de Universiteit Leiden beschouwt de infectiecrisis-aanpak als ondermaats op ieder deelgebied (Figuur 2), conclusies die al eerder zijn getrokken. Dit wordt toegelicht in een reflectie op de bestrijding van COVID-19 (pagina’s 110-112). Het valt buitenlandse correspondenten op dat Nederland het heel slecht doet: “Het gepolderd levert halfslachtige maatregelen op waar steeds meer onvrede over ontstaat.”
De in juni gevraagde evaluatie van het Nederlandse coronabeleid is nog niet uitgevoerd. Dat past bij het Nederlandse gevoel van superieur zijn, terwijl we keer op keer falen. De Nederlandse regering luistert graag naar het RIVM en OMT onder leiding van Jaap van Dissel, die zij eerder geïnstrueerd heeft. Dat gebeurt ook als dit advies niet overeenkomt met die van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), de geneesmiddelenautoriteit van Europa (EMA) en Nederland (CBG), externe experts voor de Tweede Kamer in Lessons Learned, wetenschappelijke literatuur en adviezen van fabrikanten:
De waarde(n) van wetenschap voor de samenleving gaat om het goede op een goede manier te doen. Dit vraagt om een zorgvuldig afweging van zaken zoals ethiek, epidemiebestrijding, ziekte, economie, vaccin, immuniteit, cofactoren en politiek. Gemaakte fouten zijn te waarde(n)vol om niet van te leren. Dat is de reden voor een nieuwe serie blogs.
De in juni gevraagde evaluatie van het Nederlandse coronabeleid is nog niet uitgevoerd. Dat past bij het Nederlandse gevoel van superieur zijn, terwijl we keer op keer falen. De Nederlandse regering luistert graag naar het RIVM en OMT onder leiding van Jaap van Dissel, die zij eerder geïnstrueerd heeft. Dat gebeurt ook als dit advies niet overeenkomt met die van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), de geneesmiddelenautoriteit van Europa (EMA) en Nederland (CBG), externe experts voor de Tweede Kamer in Lessons Learned, wetenschappelijke literatuur en adviezen van fabrikanten:
- De standaard wetenschappelijke aanpak, Zero-Covid is een beleidsoptie, en deze moet erkend worden door de Nederlandse regering.
- De ‘wetenschappelijke’ modellen achter het Nederlandse beleid zijn niet openbaar, hetgeen strijdig is met wetenschappelijk transparantie. De meeste regeringspartijen. VVD, CDA en D66, zijn tegen het openbaar maken van deze modellen.
- Sommige OMT-adviezen zoals het nastreven van groepsimmuniteit door infectie zijn ethisch slecht en verdwijnen later in de doofpot, waarbij onduidelijk blijft of die strategie nu gestopt is of onder water doorgaat.
- Sommige adviezen zijn gemaakt op grond van incorrecte besmettingscijfers en rekenmethodes, waardoor een verkeerde inschatting van de huidige status wordt gemaakt.
- Andere adviezen zijn slecht omdat ze gekleurd door een bepaalde opvatting, zoals het niet focussen op testen van mensen zonder klachten.
- Diverse adviezen leiden tot slechte uitvoering, zoals de overtuiging dat Nederland niet meer kon testen, terwijl OMT-leden die persoonlijk belang hebben bij testen in hun labs daarbij mochten adviseren.
- Sommige adviezen stranden in slecht onderscheid tussen epidemiebestrijding en medische zorg, zoals het advies over mondkapjes.
- Andere adviezen zijn wetenschappelijk slecht of niet onderbouwd zoals de vaccinatie van zorgmedewerkers om besmettingen bij patiënten en cliënten te voorkomen.
- Het in het geheim veranderen van wetenschappelijke definities is strijdig met alle ethische principes van transparante wetenschap.
- Nederland kiest een eigen volgorde van vaccinatie waardoor vrijwel zorgverleners eerder gevaccineerd worden dan kwetsbare mensen. Vooral de jongere 65’plussers zijn als een van de laatste aan de beurt.
- Veel adviezen volgen niet het voorzorgsprincipe om de meest veilige en verantwoorde optie te kiezen. Het is onethisch om met een volk experimenten te doen. Het poldermodel kent geen “better safe than sorry” aanpak. Veiligheid voor de samenleving kent zijn prijs voor individuele belanghebbenden.
De waarde(n) van wetenschap voor de samenleving gaat om het goede op een goede manier te doen. Dit vraagt om een zorgvuldig afweging van zaken zoals ethiek, epidemiebestrijding, ziekte, economie, vaccin, immuniteit, cofactoren en politiek. Gemaakte fouten zijn te waarde(n)vol om niet van te leren. Dat is de reden voor een nieuwe serie blogs.
Figuur 2. Effectiviteit Nederlandse crisisaanpak
