COVID-19
Oversterfte in Europa |
|
1. Kernpunten
- Covid heeft in heel Europa gezorgd voor een stabiele oversterfte van 10-12% in 2022.
- Noord-, Zuid- en Oost-Europa werden respectievelijk hard, harder en hardst getroffen; De meeste landen volgen regionale trends.
- Zuid- en Oost-Europese landen zijn in 2020 het hardst getroffen, mogelijk omdat de epidemie in Europa daar begon.
- Oost-Europese landen werden in 2021 harder getroffen, mogelijk door tragere vaccinaties en verminderde mitigatie.
- Mitigatiestrategieën zoals het terugdringen van de overdracht en vaccinatie leken ongeveer even effectief.
Wereldwijde ongelijkheden in de gezondheidszorg zullen groter zijn in lage-inkomenslanden. - Nederland werd harder getroffen dan andere landen in Noord- of zelfs Zuid-Europa, vanwege een bewust gekozen andere strategie om de epidemie het hoofd te bieden.
2. Oversterfte analyse
Eerdere analyses lieten zien dat verschillende gebieden in Europa verschillende niveaus van COVID-19-gerelateerde sterfte hadden. De gerapporteerde covid-specifieke mortaliteit was onbetrouwbaar. Dit artikel gebruikt de oversterfte. Landen in de Europese Economische Ruimte (EER) met ten minste 4 miljoen mensen werden gegroepeerd in drie regio's:
Volledige methoden zijn te vinden in het Supplement EM
- Oost: Bulgarije, Kroatië, Tsjechië, Griekenland, Hongarije, Polen, Roemenië, Slowakije en Slovenië.
- Noord: België, Denemarken, Finland, Duitsland, Ierland, Nederland, Noorwegen en Zweden.
- Zuid: Oostenrijk, Frankrijk, Italië, Portugal, Spanje en Zwitserland.
Volledige methoden zijn te vinden in het Supplement EM
3. Oversterfte in Europese regio’s
Drie jaar COVID-19 heeft geleid tot meer dan 12% oversterfte in de EER (figuur 1). De oversterfte in Oost-, Zuid- en Noord-Europese landen was respectievelijk 18%, 12% en 9%.
De jaarlijkse resultaten laten zien dat Noord-Europa in 2020 minder hard werden getroffen met slechts 6% oversterfte, vergeleken met 14% en 16% voor Zuid en Europa (Figuur 2). In het begin van de epidemie werden de Zuid-Europese landen als eerste verrast, met een oversterfte tot gevolg.
In 2021, toen de inperking werd versoepeld en de uitrol van vaccinatie begon, nam de oversterfte licht toe tot 8% voor Noord, daalde tot 9% voor Zuid, maar steeg tot 29% voor Oost-Europa. Het verschil in 2021 zou deels te wijten kunnen zijn aan een latere uitrol van vaccinatie in Oost-Europa.
In 2022 lijken alle Europese regio's dicht bij elkaar te liggen tussen 10% en 12% oversterfte.
In 2020 mitigatie voor het verminderen van virusverspreiding te zijn, in 2022 is dit vervangen door vaccinatie. Beide hebben een vergelijkbaar effect. De hoge oversterftecijfers in sommige Oost-Europese landen in 2021 geven aan wat de impact zou zijn zonder mitigatiestrategie
De Europese Unie steunt de gelijke verdeling van vaccins over haar lidstaten. Ongelijkheidsverschillen zullen naar verwachting veel groter zijn in andere delen van de wereld, zoals Zuid-Amerika, Afrika en Azië. Betrouwbare vergelijkingsgegevens uit deze landen ontbreken.
De jaarlijkse resultaten laten zien dat Noord-Europa in 2020 minder hard werden getroffen met slechts 6% oversterfte, vergeleken met 14% en 16% voor Zuid en Europa (Figuur 2). In het begin van de epidemie werden de Zuid-Europese landen als eerste verrast, met een oversterfte tot gevolg.
In 2021, toen de inperking werd versoepeld en de uitrol van vaccinatie begon, nam de oversterfte licht toe tot 8% voor Noord, daalde tot 9% voor Zuid, maar steeg tot 29% voor Oost-Europa. Het verschil in 2021 zou deels te wijten kunnen zijn aan een latere uitrol van vaccinatie in Oost-Europa.
In 2022 lijken alle Europese regio's dicht bij elkaar te liggen tussen 10% en 12% oversterfte.
In 2020 mitigatie voor het verminderen van virusverspreiding te zijn, in 2022 is dit vervangen door vaccinatie. Beide hebben een vergelijkbaar effect. De hoge oversterftecijfers in sommige Oost-Europese landen in 2021 geven aan wat de impact zou zijn zonder mitigatiestrategie
De Europese Unie steunt de gelijke verdeling van vaccins over haar lidstaten. Ongelijkheidsverschillen zullen naar verwachting veel groter zijn in andere delen van de wereld, zoals Zuid-Amerika, Afrika en Azië. Betrouwbare vergelijkingsgegevens uit deze landen ontbreken.
Figuur 1. Gemiddelde oversterfte per Europese regio over drie jaar. Het groene vak geeft de SD voor het EU-gemiddelde aan.
Figuur 2. Jaarlijkse oversterfte per Europese regio
4. Meeste landen volgen regionale trends.
De gemiddelde oversterftecijfers van de meeste landen passen goed bij hun regio, waarbij de sterftecijfers in Oost-, Zuid- en Noord-Europa respectievelijk 11 tot 20%, 10 tot 12% en 2 tot 12% zijn (Figuur 3; Figuur 4; Figuur 5).
Twee landen hebben een oversterftecijfer dat beter past in een andere regio.
Ten eerste heeft Hongarije (Figuur 3) een lagere mortaliteit dan andere Oost-Europese landen en zou het beter passen in de groep van Zuid-Europese landen, waarin buurland Oostenrijk is gegroepeerd (Figuur 4).
Het andere land is Nederland (Figuur 5). Hoewel het zich alleen tussen Noord-Europese landen bevindt, heeft het de hoogste oversterfte van de Noord-Europese regio en scoort het zelfs hoger dan alle Zuid-Europese landen en Hongarije.
Zweden had de laagste sterftecijfers van alle landen. Aan het begin van de epidemie had Zweden de hoogste sterftecijfers in Scandinavië, maar toen veranderde Zweden zijn strategie van groepsimmuniteit naar verantwoorde inperking. In het tweede en derde jaar leidde dit tot een lagere oversterfte (Figuur 6).
Twee landen hebben een oversterftecijfer dat beter past in een andere regio.
Ten eerste heeft Hongarije (Figuur 3) een lagere mortaliteit dan andere Oost-Europese landen en zou het beter passen in de groep van Zuid-Europese landen, waarin buurland Oostenrijk is gegroepeerd (Figuur 4).
Het andere land is Nederland (Figuur 5). Hoewel het zich alleen tussen Noord-Europese landen bevindt, heeft het de hoogste oversterfte van de Noord-Europese regio en scoort het zelfs hoger dan alle Zuid-Europese landen en Hongarije.
Zweden had de laagste sterftecijfers van alle landen. Aan het begin van de epidemie had Zweden de hoogste sterftecijfers in Scandinavië, maar toen veranderde Zweden zijn strategie van groepsimmuniteit naar verantwoorde inperking. In het tweede en derde jaar leidde dit tot een lagere oversterfte (Figuur 6).
Figuur 3. Oversterfte Oost-Europese landen. Het oranje kader geeft de SD voor Oost-Europese landen aan.
Figuur 4. Oversterfte Zuid-Europese landen. Het gele kader geeft de SD voor Zuid-Europa aan.
Figuur 5. Oversterfte Noord-Europese landen. Het paarse vak geeft de SD voor Noord-Europese landen aan.
5. Oversterfte in Nederland
De enige opmerkelijke uitzondering op de regel dat de meeste landen passen bij hun regionale tendens is Nederland. Het hoge oversterftecijfer in Nederland was in elk jaar van de epidemie te zien (figuur 6). Dit was topografisch niet te verklaren, aangezien Nederland ingebed is tussen Noord-Europese landen. Nederland scoort zelfs hoger dan het hoogste Zuid-Europese land, terwijl de rest van Noord-Europa lager scoort.
Wat zou de oorzaak kunnen zijn van de verhoogde oversterfte in Nederland?
Vaccinatie kan niet in verband worden gebracht met onverwachte sterfgevallen, maar juist lagere sterfte, o.a. door minder dodelijke cardiovasculaire events (Figuur 7). De vaccinatiegraad in Nederland is slechts marginaal lager dan in de meeste andere landen in Noord- en Zuid-Europa. Dit kan de waargenomen verhoogde oversterfte niet verklaren.
Nederland heeft een lange geschiedenis van het negeren van internationale gezondheidsadviezen over de Covid-19-epidemie. Testen & isoleren was nooit een belangrijk onderdeel van hun anti-epidemiestrategie. Nederland richtte zich op het testen van mensen met klachten om medische redenen, en negeert dat mensen zonder klachten het meeste virus hebben.
Het Nederlandse beleid is gebaseerd op een andere ideologie. De strategie streeft naar groepsimmuniteit door natuurlijke infectie, met aandacht voor immuniteitsopbouw in de bevolking werd verkregen door infectie en vaccinatie.
Sinds kort kiest Nederland voor de volgende stap in de covid-epidemiologie door de epidemie volledig te negeren. Met andere woorden, het land zal zijn strategie voortzetten. Gerelateerd aan hogere oversterfte zal ook een hogere incidentie van long-covid in Nederland zijn, evenals hogere kosten voor gezondheidszorg en hogere economische schade in verband met een verhoogde ziekte-incidentie.
Wat zou de oorzaak kunnen zijn van de verhoogde oversterfte in Nederland?
Vaccinatie kan niet in verband worden gebracht met onverwachte sterfgevallen, maar juist lagere sterfte, o.a. door minder dodelijke cardiovasculaire events (Figuur 7). De vaccinatiegraad in Nederland is slechts marginaal lager dan in de meeste andere landen in Noord- en Zuid-Europa. Dit kan de waargenomen verhoogde oversterfte niet verklaren.
Nederland heeft een lange geschiedenis van het negeren van internationale gezondheidsadviezen over de Covid-19-epidemie. Testen & isoleren was nooit een belangrijk onderdeel van hun anti-epidemiestrategie. Nederland richtte zich op het testen van mensen met klachten om medische redenen, en negeert dat mensen zonder klachten het meeste virus hebben.
Het Nederlandse beleid is gebaseerd op een andere ideologie. De strategie streeft naar groepsimmuniteit door natuurlijke infectie, met aandacht voor immuniteitsopbouw in de bevolking werd verkregen door infectie en vaccinatie.
Sinds kort kiest Nederland voor de volgende stap in de covid-epidemiologie door de epidemie volledig te negeren. Met andere woorden, het land zal zijn strategie voortzetten. Gerelateerd aan hogere oversterfte zal ook een hogere incidentie van long-covid in Nederland zijn, evenals hogere kosten voor gezondheidszorg en hogere economische schade in verband met een verhoogde ziekte-incidentie.
Figuur 6. Jaarlijkse oversterfte in Noord-Europa
Figuur 7a. Risico hart- en vaatziekte 100 dagen na COVID-19 is 4.5 / 1000 bij volledige gevaccineerde en 7.3 / 1000 bij ongevaccineerde mensen.
6. Conclusie
Regionale factoren kunnen een grote invloed hebben op de oversterfte, deze kunnen gerelateerd zijn aan virusverspreiding en mogelijkheden om dit tegen te gaan. Meer infecties toestaan impliceert meer ziekte, meer sterfte, meer langdurige covid-ziekte en meer economische kosten. Bescherming tegen epidemieën is een mensenrecht en een combinatie van maatregelen kan nodig zijn. Er kunnen ethische zorgen worden geuit over het Nederlandse covid-beleid, de woorden onethisch en onwetenschappelijk zijn gebruikt door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Domheid regeert als we geïnfecteerd willen raken, om we beschermd worden tegen infectie (Figuur 7b).
Methoden en extra data zijn te vinden in het supplementEM.
Methoden en extra data zijn te vinden in het supplementEM.
Figuur 7b. Logica van immuniteit door infectie
John Jacobs
25.02.20223
25.02.20223
