Dodelijke luchtvervuiling |
|
|
2. Verschillende ziektes
Ieder mens gaat dood, maar veel vroegtijdige sterfgevallen en ziektes kunnen worden voorkomen. Hoewel de rol van luchtvervuiling op gezondheid al in 1948-1949 werd beschreven, is vooral in de21e eeuw aandacht voor Luchtvervuiling ontstaan. Waarschijnlijk omdat door de antibiotica, hygiëne en vaccins, en luchtvervuiling de belangrijkste voorkombare oorzaak van ziekte sterfte is geworden. Hier volgt een overzicht van ziektes door luchtvervuiling (Figuur 9).
Figuur 9. Ziektes door luchtvervuiling
Kanker
Kanker is de belangrijkste doodsoorzaak in West-Europa. Luchtvervuiling veroorzaakt kanker via beide manieren dat kanker ontstaat. Kanker wordt veroorzaakt door de combinatie van celdeling en mutatie (Figuur 10). Mutaties ontstaan tijdens celdelingen of door stoffen die het DNA beschadigen. Celdelingen komen van nature voor om het weefsel te onderhouden, maar het aantal celdelingen is verhoogd bij ontstekingsreacties. Ontstekingsreacties worden veroorzaakt door irriterende stoffen en/of celschade veroorzaakt door die stoffen.
Meer dan de helft van de sterfte aan tumoren in de longen, mondholte, keelholte, slokdarm en strottenhoofd worden veroorzaakt door door roken. Ruim een kwart van de sterfte wordt veroorzaakt door andere luchtvervuiling. Verder veroorzaakt roken bijna de helft van de sterfte aan blaaskanker, een kwart van leverkanker en alvleesklierkanker en een klein deel van de nierkanker en borstkanker. Zelfs Veel andere gevallen van sterfte door tumoren worden veroorzaakt door 3e hands rook (rook neergeslagen op kleding van een roker), luchtvervuiling buiten en binnenshuis.
Meer dan de helft van de sterfte aan tumoren in de longen, mondholte, keelholte, slokdarm en strottenhoofd worden veroorzaakt door door roken. Ruim een kwart van de sterfte wordt veroorzaakt door andere luchtvervuiling. Verder veroorzaakt roken bijna de helft van de sterfte aan blaaskanker, een kwart van leverkanker en alvleesklierkanker en een klein deel van de nierkanker en borstkanker. Zelfs Veel andere gevallen van sterfte door tumoren worden veroorzaakt door 3e hands rook (rook neergeslagen op kleding van een roker), luchtvervuiling buiten en binnenshuis.
Figuur 10.Het ontstaan van kanker. Kanker ontstaat door de combinatie van celdeling en mutaties. Beide processen werken samen bij het veroorzaken van kanker.
Hart- en vaatziekte
Hart- en vaatziekte zijn de 2e doodsoorzaak in West-Europa, in veel andere gebieden op de wereld de 1e. Een kwart tot een derde van deze hart- en vaatziektes wordt veroorzaakt door luchtvervuiling (Figuur 11). Luchtvervuiling verhoogt het HDL-cholesterol en ontstekingsreacties in de bloedvaten door het gehele lichaam. De ontstekingsreacties in de bloedvaten leiden tot atherosclerose, trombose en vasculaire permeabiliteit (kan leiden tot bloedingen). Dat kan leiden tot ziektes als aderverkalking, hartinfarct, hartaanval, herseninfarct en hersenbloeding.
Figuur 11. Hart- en vaatziektes door luchtvervuiling.
Hersenziektes
Via verschillende mechanismen worden diverse hersenziekten veroorzaakt door luchtvervuiling. Ultrafijnstof dringt door in de hersenen en veroorzaakt daar ontstekingen en ziekte (Figuur 12). Dementie kan op minimaal twee manieren ontstaan. Als eerste de vasculaire dementie dat aderverkalking in de hersenen is (zie boven). Verder kan ultrafijnstof in het bloed worden opgenomen en leiden tot ontstekingsreactie op diverse plaatsen in het lichaam, waaronder de hersenen. Luchtvervuiling kan ontstekingsreacties in de hersenen veroorzaken die de aanzet zijn tot dementie, de ziekte van Alzheimer en van Parkinson. Mogelijk zijn vergelijkbare ontstekingen in het zich ontwikkelend brein verantwoordelijk voor het ontstaan van sommige vormen van autisme.
Figuur 12. Hersenziektes door luchtvervuiling.
Auto-immuunziektes
Luchtvervuiling heeft een link met diabetes type 1 in jonge mensen. Luchtvervuiling speelt ook een belangrijke rol bij vele andere auto-immuunziektes, zoals reuma doordat het overal ontstekingen veroorzaakt die kunnen leiden tot verkeerde specifieke afweer (Figuur 13). Het mechanisme waarmee auto-immuniteit ontstaat lijkt op dat van het ontstaan van allergie, zie allergisch astma.
Figuur 13. Autoimmuunziektes door luchtvervuiling
DNA-mutaties
Luchtvervuiling kan ook door het lichaam reizen naar de zaadcellen. Daar kan het leiden tot genetische afwijkingen in het nageslacht door DNA-mutaties (Figuur 14).
Figuur 14. DNA-breuken die kunnen leiden tot mutaties
Ziektes in kinderen
Kinderen zijn extra gevoelig voor luchtvervuiling omdat sommige organen nog in ontwikkeling zijn. De ontwikkeling en van longen en hersenen kan worden geremd door luchtvervuiling. Longproblemen door luchtvervuiling zijn in jonge kinderen acuut zichtbaar en ook een belangrijke doodsoorzaak. Ook is er een grotere kans op verschillende vormen van kinderkanker en het ontwikkelen van hart- en vaatziektes op volwassen leeftijd (Figuur 15). Longontsteking bij kinderen is een belangrijke doodsoorzaak die mede veroorzaakt wordt door luchtvervuiling.
Figuur 15. Gevolgen luchtvervuiling voor kinderen.
John Jacobs, 26 juli 2020
