COVID-19
|
|
Onnavolgbaar beleid dat verkeerd uitpakt
7. Maakte Nederland de juiste keuzes in 2020?
John Jacobs, 20 december 2020. |
|
Beleid heeft invloed op de verspreiding van de epidemie en daarmee op het aantal slachtoffers. Dat Nederland onverwacht hoog scoort in het aantal dodelijke slachtoffers heeft een relatie met het gevoerde beleid. Begin 2020 moesten beleidskeuzes worden gemaakt met slechts een deel van de beschikbare kennis. Wat politici niet wisten kan daarin niet worden beoordeeld, wel wat ze wel wisten. Dat geeft genoeg stof voor een grondige evaluatie op grond van het WOB verzoek dat geheimen naar boven haalde.
Rutte vertelde aan het begin van de epidemie terecht dat het kabinet beslissingen moest nemen met slechts een deel van de informatie. Als we die beslissingen willen beoordelen dan moeten we kijken naar de informatie die op dat moment bekend was, niet naar het voortschrijdend inzicht dat we nu hebben.
Wat wisten we van het virus:
Waren de belangrijkste zaken bekend en waren de maatregelen de juiste en proportioneel gezien wat toen bekend was?
Rutte vertelde aan het begin van de epidemie terecht dat het kabinet beslissingen moest nemen met slechts een deel van de informatie. Als we die beslissingen willen beoordelen dan moeten we kijken naar de informatie die op dat moment bekend was, niet naar het voortschrijdend inzicht dat we nu hebben.
Wat wisten we van het virus:
- Dodelijkheid
- Verspreiding
- Bescherming
- Ziekte
- Immuniteit
Waren de belangrijkste zaken bekend en waren de maatregelen de juiste en proportioneel gezien wat toen bekend was?
Begin van de aanpak
Het ministerie van VWS kwam in februari met de standaard aanpak tegen virussen: voorkomen of beperken van de introductie en uitbraak in Nederland (Figuur 1). Al begin maart denkt het RIVM aan groepsimmuniteit, want we moeten weerstand opbouwen als het contactonderzoek faalt (Figuur 2). Nergens wordt de cruciale vraag gesteld: hoe kun je voorkomen dat contactonderzoek faalt. Een vraag die ik in augustus heb beantwoord voor het ministerie van VWS met zet Defensie in voor deze verdediging.
Figuur 1. Infectieziektebestrijding.
Directeur Publieke Gezondheid VWS. Ciska Scheidel, p 23 ICCb 26-2-202
Directeur Publieke Gezondheid VWS. Ciska Scheidel, p 23 ICCb 26-2-202
Figuur 2. RIVM gedachten over groepsimmuniteit en overvragen medische capaciteit, p.26 ICCb 3-3-202
Presentatie groepsimmuniteit
Groepsimmuniteit wordt aan het volk geïntroduceerd in de beruchte toespraak van Mark Rutte op 16 maart: in afwachting van een vaccin of medicijn, gaat Nederland de verspreiding van het virus afremmen en tegelijkertijd gecontroleerd groepsimmuniteit op kunnen bouwen. Van Dissel zegt dat Nederland opzettelijk het virus in de bevolking wil laten rondgaan in de veronderstelling dat we kwetsbare mensen kunnen beschermen. Nergens wordt actief gecommuniceerd tot hoeveel dodelijke slachtoffers deze keuze zal leiden.
Nieuwsuur rekent met Koopmans mee: voor groepsimmuniteit wordt een voorzichtige schatting gemaakt van het verwachte aantal mensen dat zal overlijden. Met 50-60%% besmet, meer dan de helft wordt echt ziek, waarvan 1-2% overlijdt. Die voorzichtige versie geeft al 40.000 tot 80.000 dodelijke slachtoffers. Toch blijkt ook zij voorstander te zijn van deze aanpak. Overigens leidde de executie van deze rekensom op TV niet tot een groot proces.
Door het RIVM wordt groepsimmuniteit onderbouwd met het argument dat het in China nog niet heeft plaatsgevonden (Figuur 3). De logica dat dit een argument tegen een lockdown is, maar niet tegen groepsimmuniteit ontgaat mij.
Nieuwsuur rekent met Koopmans mee: voor groepsimmuniteit wordt een voorzichtige schatting gemaakt van het verwachte aantal mensen dat zal overlijden. Met 50-60%% besmet, meer dan de helft wordt echt ziek, waarvan 1-2% overlijdt. Die voorzichtige versie geeft al 40.000 tot 80.000 dodelijke slachtoffers. Toch blijkt ook zij voorstander te zijn van deze aanpak. Overigens leidde de executie van deze rekensom op TV niet tot een groot proces.
Door het RIVM wordt groepsimmuniteit onderbouwd met het argument dat het in China nog niet heeft plaatsgevonden (Figuur 3). De logica dat dit een argument tegen een lockdown is, maar niet tegen groepsimmuniteit ontgaat mij.
Figuur 3. Drie uitgewerkte scenario's, p. 34-35 ICCb 16-3-202
Nog meer slachtoffers dan berekend
In een zorgvuldige berekening kan groepsimmuniteit ook meer dan 100.000 doden veroorzaken, bij gebruik van de RIVM-Data van begin maart. Immers die spreken van R0 ~ 2,68 (Figuur 4) en 2% overlijdt (Figuur 5). Volgens het rekenmodel van het RIVM zou dan (1-1/2,68 = 63%) geïnfecteerde moeten worden met 2% sterfte van de geïnfecteerde mensen = 1,26% sterfte. Op een bevolking van 17,15 miljoen betekent dat 215 duizend doden.
Groepsimmuniteit betekent dat een virus het maximumaantal ziektes en doden veroorzaakt in de populatie. De virologie en immunologie kent geen reden om dit na te streven, immers de epidemie stopt als groepsimmuniteit in alle groepen bereikt is. Voor de COVID-19 epidemie hebben medisch wetenschappers nooit geopperd om bewust groepsimmuniteit te laten ontstaan door natuurlijke infectie. Dit is dus een wetenschappelijk experiment op populatieniveau, waar bij voorbaat duidelijk was dat niets te winnen en alles te verliezen was. Groepsimmuniteit is het natuurlijke gevolg van een falende containment.
Het enige positieve aan de Nederlandse aanpak is dat men wenst te voorkomen dat de zorg overbelast wordt. Daarvoor is het nastreven van groepsimmuniteit echter niet nodig, sterker nog de belasting voor de zorg is lager bij een lagere infectiegraad in de bevolking omdat dan minder mensen ziek worden.
Groepsimmuniteit betekent dat een virus het maximumaantal ziektes en doden veroorzaakt in de populatie. De virologie en immunologie kent geen reden om dit na te streven, immers de epidemie stopt als groepsimmuniteit in alle groepen bereikt is. Voor de COVID-19 epidemie hebben medisch wetenschappers nooit geopperd om bewust groepsimmuniteit te laten ontstaan door natuurlijke infectie. Dit is dus een wetenschappelijk experiment op populatieniveau, waar bij voorbaat duidelijk was dat niets te winnen en alles te verliezen was. Groepsimmuniteit is het natuurlijke gevolg van een falende containment.
Het enige positieve aan de Nederlandse aanpak is dat men wenst te voorkomen dat de zorg overbelast wordt. Daarvoor is het nastreven van groepsimmuniteit echter niet nodig, sterker nog de belasting voor de zorg is lager bij een lagere infectiegraad in de bevolking omdat dan minder mensen ziek worden.
Figuur 4. Informatie over SARS-2 en COVID-19, p.32 ICCb 3-3-2020. Sterftecijfer 2,3%
Figuur 5. Overlijdenspercentage Nederland is 2%, p. 74 ICCb 9-3-202
Onethisch
De beleidskeuze voor groepsimmuniteit was voor mij een complete verrassing hoewel ik het vakgebied ken. Het idee om opzettelijk groepsimmuniteit te laten ontstaan door natuurlijke infectie was nooit eerder uitgevoerd. Mensen zijn te waardevol om te verkwisten dus experimenten gebeuren op kleine groepen. Als het werkt, wordt de kennis gebruikt om iedereen te beschermen, als het anders uitpakt, wordt voorkomen dat een grote groep onnodige risico’s loopt. Vaccins, therapieën en andere aanpak test je op een kleine groep. Dat is wetenschappelijke ethiek. Een experiment op bevolkingsniveau is onethisch.
Het hoofd van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) noemt de aanpak om groepsimmuniteit te krijgen door mensen te laten besmetten immoreel: wetenschappelijk en ethisch problematisch. Wetenschappelijk gezien valt niets te winnen bij deze aanpak, immers groepsimmuniteit is het natuurlijke evenwicht als voorkomen dat mensen besmet worden gefaald heeft. Dat betekent dat het maximumaantal mensen ziek geworden is, gevolgen van ziekte heeft gekregen en overleden is.
Het Duitse Robert Koch Instituut waarschuwt in ondubbelzinnige termen tegen het nastreven van groepsimmuniteit, omdat het gevaarlijk en slecht voor de gezondheid is.
Het hoofd van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) noemt de aanpak om groepsimmuniteit te krijgen door mensen te laten besmetten immoreel: wetenschappelijk en ethisch problematisch. Wetenschappelijk gezien valt niets te winnen bij deze aanpak, immers groepsimmuniteit is het natuurlijke evenwicht als voorkomen dat mensen besmet worden gefaald heeft. Dat betekent dat het maximumaantal mensen ziek geworden is, gevolgen van ziekte heeft gekregen en overleden is.
Het Duitse Robert Koch Instituut waarschuwt in ondubbelzinnige termen tegen het nastreven van groepsimmuniteit, omdat het gevaarlijk en slecht voor de gezondheid is.
Denkfout
In de redenatie over groepsimmuniteit zit ook een cruciale denkfout. Rutte zegt: “Hoe groter de groep die immuun is, hoe kleiner de kans voor het virus om over te springen op kwetsbare ouderen en mensen met een zwakke gezondheid.” Het virologische effect is echter andersom, niet immune mensen beschermen, maar geïnfecteerde mensen verspreiden het virus. Het maximum dat immune mensen kunnen doen is het virus niet verspreiden, maar wie een virus 10x niet krijgt en 1x wel, krijgt gewoon het virus.
De juiste redenatie is dat als meer mensen geïnfecteerd worden er dus meer mensen zijn die kwetsbare mensen kunnen besmetten. Voor kwetsbare mensen is het opzettelijk laten rondgaan van een virus dus de dodelijkste strategie. De weg naar groepsimmuniteit leidt dus tot meer ziekte en sterfte bij ouderen, zeker niet tot minder. Dat is ook wat bleek uit de cijfers: de helft van de dodelijke slachtoffers in Zweden en Nederland viel in verpleeghuizen.
De juiste redenatie is dat als meer mensen geïnfecteerd worden er dus meer mensen zijn die kwetsbare mensen kunnen besmetten. Voor kwetsbare mensen is het opzettelijk laten rondgaan van een virus dus de dodelijkste strategie. De weg naar groepsimmuniteit leidt dus tot meer ziekte en sterfte bij ouderen, zeker niet tot minder. Dat is ook wat bleek uit de cijfers: de helft van de dodelijke slachtoffers in Zweden en Nederland viel in verpleeghuizen.
Hoe pakte het uit?
De groepsimmuniteit aanpak faalde jammerlijk. Halverwege 2020 had circa 5% van de bevolking antistoffen terwijl al ruim 10.000 doden zijn gevallen. Dat laat zien dat meer dan 100.000 doden door groepsimmuniteit een reëel scenario is. Van Dissel rekent nog steeds op groepsimmuniteit en maakt tijdens technische briefing bekend hoeveel mensen beschermd zijn tegen SARS-2. Gezien zijn rol als adviseur van het kabinet betekent dit dat Nederland ons beleid nog steeds geen duidelijk afstand heeft genomen van het streven naar groepsimmuniteit. Als dit beleid wordt doorgezet, zal dat nog tot voorkombare extra sterfte in Nederland leiden.
Wetenschappelijk problemen
De immuniteit bij andere coronavirussen en herinfecties met SARS-2 suggereren dat immuniteit niet blijvend is, waardoor groepsimmuniteit niet blijvend is. Daarnaast blijkt dat mensen die immuun tegen ziekte zijn, evengoed opnieuw geïnfecteerd kunnen worden en andere kunnen besmetten. Zij vormen geen deel van groepsimmuniteit. Kortom, immuniteit tegen ziekte levert geen bescherming voor andere mensen op. Groepsimmuniteit kan om beide redenen niet werken, dus mensen die gestorven omdat het scenario was gekozen dat we weerstand moesten opbouwen, zijn voor niets gestorven. Dat is een treurige zaak.
John Jacobs
20 december 2020
20 december 2020
