COVID-19 |
|
|
|
Model leren voor beter handelen. 3
John Jacobs, 7 april 2020.
3 Strijd tegen het virus
Ik ben onder de indruk van de saamhorigheid die ik om mij heen zie, in Nederland en Europa. Vrijwel iedereen houdt zich aan de wetten die onze vrijheden beperken (zie sectie 2), maar de meeste doen veel meer. Mensen in de zorg draaien overuren, andere nemen onbetaald verlof en ondersteunen vrijwillig de zorg. Mensen worden creatief in het bedenken van oplossingen voor praktische problemen, zoals het tekort aan beademingsapparaten.[1] Medisch wetenschappers laten hun eigen onderzoek liggen en richten zich op COVID-19. Klinisch laboratorium wetenschappers denken na over nieuwe diagnostiek. Farmaceuten ontwerpen nieuwe therapeutische interventies. Datawetenschappers werken samen voor het maken van nieuwe modellen en delen dit met anderen.[2] Theologen formuleren morele steun voor mensen die in quarantaine zitten, die het moeilijk hebben. Velen in Europa zetten zich pro deo in voor de strijd tegen een gezamenlijke vijand. Het geeft troost te zien hoe vindingrijk en positief mensen kunnen samenwerken en maakt mij trots dat ik daar links en rechts een klein steentje aan mag bijdragen.
---
[1] https://www.ad.nl/buitenland/arts-bouwt-een-beademingsapparaat-voor-negen-coronapatienten-tegelijk-werkt-perfect~a074c3fb/
[2] https://www.youtube.com/watch?v=0jg_NNwF7k4
---
[1] https://www.ad.nl/buitenland/arts-bouwt-een-beademingsapparaat-voor-negen-coronapatienten-tegelijk-werkt-perfect~a074c3fb/
[2] https://www.youtube.com/watch?v=0jg_NNwF7k4
3.1 Scenario's voor aanpak
De modellen van R0=3,6 kunnen in de ijskast,[1] totdat wij ons gerichte (targeted) lockdown beleid gaan terugdraaien.[2] Want net zoals bij een complete lockdown, heeft ook een gerichte lockdown impact op mensen, de samenleving en de economie. Net zoals eerder op 6 april, hebben we op 28 april en 1 juni voorlopige einddata staan voor onze samenleving. Experts denken echter niet dat dit definitieve einddata zullen zijn. Wat is het toekomstige beleid?
Ik wil vier scenario’s bespreken, de drie die Mark Rutte noemde op 16 maart 3 scenario’s[3]:
[1] https://hartblik.weebly.com/versimpeld-model-corona-nl.html
[2] https://www.rivm.nl/coronavirus/covid-19/vragen-antwoorden
[3] https://www.rijksoverheid.nl/documenten/toespraken/2020/03/16/tv-toespraak-van-minister-president-mark-rutte
[4] https://www.rivm.nl/coronavirus/covid-19/wat-doen-we-in-nederland-tegen-het-coronavirus
[5] https://esb.nu/blog/20059197/de-containment-strategie-verdient-nieuwe-kans?utm_source=nieuwsbrief&utm_campaign=esb-wekelijks&utm_medium=email&utm_content=20200324
[6] https://www.nrc.nl/nieuws/2020/04/03/de-traditie-van-wopke-hoekstra-a3995793
Ik wil vier scenario’s bespreken, de drie die Mark Rutte noemde op 16 maart 3 scenario’s[3]:
- Het virus volledig zijn gang laten gaan;
- Het virus maximaal controleren (mitigation of verzachten);
- Het virus maximaal tegenhouden (lockdown). [4]
- Het virus-specifiek indammen (containment) [5]
[1] https://hartblik.weebly.com/versimpeld-model-corona-nl.html
[2] https://www.rivm.nl/coronavirus/covid-19/vragen-antwoorden
[3] https://www.rijksoverheid.nl/documenten/toespraken/2020/03/16/tv-toespraak-van-minister-president-mark-rutte
[4] https://www.rivm.nl/coronavirus/covid-19/wat-doen-we-in-nederland-tegen-het-coronavirus
[5] https://esb.nu/blog/20059197/de-containment-strategie-verdient-nieuwe-kans?utm_source=nieuwsbrief&utm_campaign=esb-wekelijks&utm_medium=email&utm_content=20200324
[6] https://www.nrc.nl/nieuws/2020/04/03/de-traditie-van-wopke-hoekstra-a3995793
3.2 Geld of mensen
Niet iedereen in Nederland deelt onze oorspronkelijk christelijke waarde van naastenliefde.[1] Christenen zijn een minderheid en dus worden andere visies luider vertolkt. Dat blijkt uit de nieuwsberichten.
Het Financiële Dagblad communiceert: haal Nederland van het slot. De lockdown is “slecht voor de economie”. Het offer dat de samenleving betaalt om mensenlevens te redden is te groot. Allemaal jonge, energieke mensen zitten nu werkloos thuis.[2] De Telegraaf citeert de visie dat de lockdown overdreven is en leidt tot verlies van onze welvaart.[3] De Volkskrant komt met de vraag wat ga je redden: een kleine groep kwetsbaren of de toekomst van een nieuwe generatie?[4]
Voor sommige mensen is geld de hoogste waarde. Ik deel dit standpunt absoluut niet.[5] Vanuit wetenschappelijk oogpunt volg ik deze gedachte om haar economische consequenties te toetsen:
A) € 82 van onze 302 miljard nationale uitgaven gaat naar de zorg. [6] Dat is 27% van onze collectieve uitgaven. Als die zorg overvraagd wordt, om hoeveel geld zou het dan gaan? Kunnen we het ons financieel permitteren dat de zorg overvraagd wordt?
B) Wat is de impact op onze handel als hier hetzelfde gebeurt als wat gebeurd is in Lombardije, de zwaar getroffen regio van Italië? De meeste landen werpen al internationale handelsboycots op voor minder gevaarlijke virusinfecties.[7]
C) Jonge-gezonde mensen kunnen ernstig ziek worden door COVID-19. Sommige zijn vier weken geveld en hebben daarna nog weken nodig om bij te komen, anderen belanden op IC en zijn daarna vanwege het noodzakelijke revalidatieproces nog vele maanden uitgeschakeld. Als de gezondheidszorg wordt overspoeld, krijgen ook deze mensen onvoldoende zorg. Weer anderen overleven het zelfs niet. Dat heeft ook invloed op het personeel binnen bedrijven.
D) De psychologische impact van een land in diepe rouw moet niet onderschat worden. Dit heeft vergaande economische gevolgen. Het Europese economische stelsel werd na de Tweede Wereldoorlog volledig opnieuw opgezet.
Ook vanuit een primair economisch standpunt gezien, lijkt geld de hoogste prioriteit geven kortzichtig te zijn. En het geeft weinig blijk van empathie voor de medemens.
---
[1] Jezus noemde het liefhebben van de God en de medemens samen het grote gebod van de wet. Hij maakte de Joodse traditie expliciet. Humanisten borduurden in Nederland voort op dit principe.
[2] https://fd.nl/ondernemen/1340136/ondernemers-haal-nederland-van-het-slot
[3] https://www.telegraaf.nl/nieuws/249989242/jort-kelder-blijft-corona-lockdown-overdreven-vinden
[4] https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/wat-ga-je-redden-een-kleine-groep-kwetsbaren-of-de-toekomst-van-een-nieuwe-generatie~b7b633ef/?referer=https%3A%2F%2Ft.co%2F
[5] https://hartblik.weebly.com/ontelbaar-op-waarde-geschat.html
[6] https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/prinsjesdag/inkomsten-en-uitgaven-van-het-rijk-2020
[7] Bekend zijn de veterinaire infecties, zoals Mond-en-klauwzeer en varkenspest, die ongevaarlijk zijn voor de mens.
Het Financiële Dagblad communiceert: haal Nederland van het slot. De lockdown is “slecht voor de economie”. Het offer dat de samenleving betaalt om mensenlevens te redden is te groot. Allemaal jonge, energieke mensen zitten nu werkloos thuis.[2] De Telegraaf citeert de visie dat de lockdown overdreven is en leidt tot verlies van onze welvaart.[3] De Volkskrant komt met de vraag wat ga je redden: een kleine groep kwetsbaren of de toekomst van een nieuwe generatie?[4]
Voor sommige mensen is geld de hoogste waarde. Ik deel dit standpunt absoluut niet.[5] Vanuit wetenschappelijk oogpunt volg ik deze gedachte om haar economische consequenties te toetsen:
A) € 82 van onze 302 miljard nationale uitgaven gaat naar de zorg. [6] Dat is 27% van onze collectieve uitgaven. Als die zorg overvraagd wordt, om hoeveel geld zou het dan gaan? Kunnen we het ons financieel permitteren dat de zorg overvraagd wordt?
B) Wat is de impact op onze handel als hier hetzelfde gebeurt als wat gebeurd is in Lombardije, de zwaar getroffen regio van Italië? De meeste landen werpen al internationale handelsboycots op voor minder gevaarlijke virusinfecties.[7]
C) Jonge-gezonde mensen kunnen ernstig ziek worden door COVID-19. Sommige zijn vier weken geveld en hebben daarna nog weken nodig om bij te komen, anderen belanden op IC en zijn daarna vanwege het noodzakelijke revalidatieproces nog vele maanden uitgeschakeld. Als de gezondheidszorg wordt overspoeld, krijgen ook deze mensen onvoldoende zorg. Weer anderen overleven het zelfs niet. Dat heeft ook invloed op het personeel binnen bedrijven.
D) De psychologische impact van een land in diepe rouw moet niet onderschat worden. Dit heeft vergaande economische gevolgen. Het Europese economische stelsel werd na de Tweede Wereldoorlog volledig opnieuw opgezet.
Ook vanuit een primair economisch standpunt gezien, lijkt geld de hoogste prioriteit geven kortzichtig te zijn. En het geeft weinig blijk van empathie voor de medemens.
---
[1] Jezus noemde het liefhebben van de God en de medemens samen het grote gebod van de wet. Hij maakte de Joodse traditie expliciet. Humanisten borduurden in Nederland voort op dit principe.
[2] https://fd.nl/ondernemen/1340136/ondernemers-haal-nederland-van-het-slot
[3] https://www.telegraaf.nl/nieuws/249989242/jort-kelder-blijft-corona-lockdown-overdreven-vinden
[4] https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/wat-ga-je-redden-een-kleine-groep-kwetsbaren-of-de-toekomst-van-een-nieuwe-generatie~b7b633ef/?referer=https%3A%2F%2Ft.co%2F
[5] https://hartblik.weebly.com/ontelbaar-op-waarde-geschat.html
[6] https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/prinsjesdag/inkomsten-en-uitgaven-van-het-rijk-2020
[7] Bekend zijn de veterinaire infecties, zoals Mond-en-klauwzeer en varkenspest, die ongevaarlijk zijn voor de mens.
3.3 Afstand houden
De eerste optie, het virus zijn vrije gang laten gaan, beschouw ik dus als niet reëel, zowel vanuit ethisch als economisch oogpunt. Dan blijven de twee varianten van de lockdown over. Het virus maximaal controleren vereist goed monitoren van de verspreiding, de snelheid van besmetting en hoeveel mensen immuun zijn geworden zie sectie 4. We moeten kritisch zijn en blijven op onze eigen aannames en modellen, zie sectie 6. Het is niet altijd zoals het lijkt of dat zoals we graag willen zien. Wetenschap vraagt ons om alles kritisch en objectief te blijven toetsen. Het laatste scenario, het virus maximaal tegenhouden is een lockdown waarbij het wachten is op nieuwe therapie. Wat daar de mogelijkheden voor zijn, beschrijf ik in sectie 5.
Het RIVM schrijft dat een lockdown een jaar of zelfs langer moet duren. Andere schatten meer dan twee jaar.[1] Het rekensommetje is niet super ingewikkeld, het vergt alleen wat aannames. Hoeveel procent van de mensen wordt ziek en hoe lang? Stel we nemen 1% die 3 weken op de 2400 IC-plaatsen verblijven.[2] Dan komen op iets meer dan 4 miljoen besmettingen per jaar uit. Dan zijn we meerdere jaren bezig, om iedereen gecontroleerd ziek te laten worden om groepsimmuniteit te bereiken. Al die aannames zijn onzeker, maar gezien vanuit de epidemie, is het onwaarschijnlijk dat het veel korter gaat duren. We zullen nieuwe interventies moeten ontwikkelen om een eerder eindpunt te bereiken.
---
[1] https://www.nrc.nl/nieuws/2020/04/05/pandemie-kan-nog-2-jaar-duren-a3995970
[2] De 1% is afgeleid van de laagste sterftecijfers, die hier net onder zitten. 3 weken is een zeer voorzichtige schatting. 2400 IC plaatsen het maximum dat Nederland kan regelen. De berekening wordt dan 2400 / 1% / 3 weken = 80.000 besmettingen per week. Op jaar basis 4,16 miljoen.
Het RIVM schrijft dat een lockdown een jaar of zelfs langer moet duren. Andere schatten meer dan twee jaar.[1] Het rekensommetje is niet super ingewikkeld, het vergt alleen wat aannames. Hoeveel procent van de mensen wordt ziek en hoe lang? Stel we nemen 1% die 3 weken op de 2400 IC-plaatsen verblijven.[2] Dan komen op iets meer dan 4 miljoen besmettingen per jaar uit. Dan zijn we meerdere jaren bezig, om iedereen gecontroleerd ziek te laten worden om groepsimmuniteit te bereiken. Al die aannames zijn onzeker, maar gezien vanuit de epidemie, is het onwaarschijnlijk dat het veel korter gaat duren. We zullen nieuwe interventies moeten ontwikkelen om een eerder eindpunt te bereiken.
---
[1] https://www.nrc.nl/nieuws/2020/04/05/pandemie-kan-nog-2-jaar-duren-a3995970
[2] De 1% is afgeleid van de laagste sterftecijfers, die hier net onder zitten. 3 weken is een zeer voorzichtige schatting. 2400 IC plaatsen het maximum dat Nederland kan regelen. De berekening wordt dan 2400 / 1% / 3 weken = 80.000 besmettingen per week. Op jaar basis 4,16 miljoen.
3.4 Bijwerkingen van afstand houden
Sociale afstand houden is een effectief middel tegen de epidemie, maar heeft veel bijwerkingen. Mensen zijn mens in verbondenheid met anderen. “No man is an island”, als persoon leef je in interactie met andere personen, niet als individu alleen. De mens is niet gemaakt om alleen te zijn. Isolatie gaat niet altijd goed.
In Duitsland, waar families veel met Kerst bij elkaar zitten, is dit ook de jaarlijkse piek van huiselijk geweld. Veel landen melden ook in de lockdown een toename van huiselijk geweld.[1] Chatlijnen in België krijgen driekeer zoveel meldingen van jongeren.[2] In Nederland werd een docente mishandelt tijdens een online les.[3] Opa’s en oma’s missen hun (klein)kinderen. Veel mensen verliezen hun sociale contacten. Vrienden willen elkaar een knuffel geven. Mensen willen de hand van hun dierbare vasthouden in de laatste momenten. Isolatie maakt meer kapot dan je lief is.
En een lockdown heeft meer gevolgen. Jongeren lopen achterstand op door thuis onderwijs. Mensen verliezen hun baan. Sociaaleconomisch kwetsbare mensen lopen grotere kans om heel ziek te worden, maar ook de bestrijding van de epidemie met een lockdown treft hen onevenredig hard.[4]
---
[1] https://www.trouw.nl/buitenland/als-een-francaise-om-masker-19-vraagt-weet-de-apotheker-dat-hij-de-politie-moet-bellen~b70df617/
[2] https://www.hln.be/nieuws/binnenland/lockdown-weegt-op-jongeren-chatlijnen-krijgen-drievoud-aan-hulpkreten~a90fb7d1/
[3] https://www.telegraaf.nl/nieuws/2051491232/leerlingen-getuige-van-mishandeling-docente-tijdens-online-les-via-teams
[4] https://www.nrc.nl/nieuws/2020/04/05/ik-zag-de-eerste-resultaten-en-ik-dacht-holy-fuck-die-tijdlijn-a3995973
In Duitsland, waar families veel met Kerst bij elkaar zitten, is dit ook de jaarlijkse piek van huiselijk geweld. Veel landen melden ook in de lockdown een toename van huiselijk geweld.[1] Chatlijnen in België krijgen driekeer zoveel meldingen van jongeren.[2] In Nederland werd een docente mishandelt tijdens een online les.[3] Opa’s en oma’s missen hun (klein)kinderen. Veel mensen verliezen hun sociale contacten. Vrienden willen elkaar een knuffel geven. Mensen willen de hand van hun dierbare vasthouden in de laatste momenten. Isolatie maakt meer kapot dan je lief is.
En een lockdown heeft meer gevolgen. Jongeren lopen achterstand op door thuis onderwijs. Mensen verliezen hun baan. Sociaaleconomisch kwetsbare mensen lopen grotere kans om heel ziek te worden, maar ook de bestrijding van de epidemie met een lockdown treft hen onevenredig hard.[4]
---
[1] https://www.trouw.nl/buitenland/als-een-francaise-om-masker-19-vraagt-weet-de-apotheker-dat-hij-de-politie-moet-bellen~b70df617/
[2] https://www.hln.be/nieuws/binnenland/lockdown-weegt-op-jongeren-chatlijnen-krijgen-drievoud-aan-hulpkreten~a90fb7d1/
[3] https://www.telegraaf.nl/nieuws/2051491232/leerlingen-getuige-van-mishandeling-docente-tijdens-online-les-via-teams
[4] https://www.nrc.nl/nieuws/2020/04/05/ik-zag-de-eerste-resultaten-en-ik-dacht-holy-fuck-die-tijdlijn-a3995973
3.5 Lange termijn
De lockdown voor de acute crisis zijn helder en effectief, maar minder geschikt voor de langere termijn. De overheid weet niet hoe lang er nog strenge maatregelen nodig zijn om de epidemie te onderdrukken. Op een bepaald moment zullen sommige maatregelen moeten worden verlicht. Veel zogenaamde ‘exit strategieën’ die nu worden bedacht en berekend, zijn moeilijk te handhaven, maatschappelijk ontwrichtend, duur en tijdrovend.[1]
Verschillende landen kiezen verschillende strategieën. Groot-Brittannië opteert om maatregelen af afwisselend strikter en soepeler te maken, afhankelijk van de zorgvraag (mitigeren). Sommige landen kiezen voor een zeer streng opsporings-, test- en isoleerbeleid om de virus verspreiding maximaal te onderdrukken (Containment).[2]
Testen, zie sectie 4, kunnen mensen aanwijzen die wel vrij mogen bewegen, omdat ze beschermd zijn. Kwetsbare mensen moeten wachten op een werkend vaccin of nieuwe therapie. Koolman houdt een uitgebreid pleidooi gehouden voor de containment strategie,[3] omdat dit de economische en maatschappelijke schade beperkt en de gezondheidszorg optimaal houdt. De strategie houdt de sterftecijfers laag in Zuid-Korea, Duitsland en IJsland, met minder nadelige gevolgen voor economie en samenleving. De basis van die beslissing blijft data: zorgen dat de weten wie besmet is. Dat vraagt een investering die nu nog niet gebeurt. Vergeleken met de kosten van een lockdown, heeft een intensieve containment strategie nauwelijks kosten, ik schat honderden miljoenen in vergelijking met tientallen zo niet veel meer. Maar op zijn Hollands: de kost gaat voor de baat uit. We moeten gaan investeren in het testen, opsporen, isoleren en behandelen van patiënten.
---
[1] https://www.nrc.nl/nieuws/2020/04/05/ik-zag-de-eerste-resultaten-en-ik-dacht-holy-fuck-die-tijdlijn-a3995973
[2] https://www.nrc.nl/nieuws/2020/04/05/pandemie-kan-nog-2-jaar-duren-a3995970
[3] https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2329632-econoom-waarschuwt-versoepelen-lockdown-schaadt-juist-de-economie.html
Verschillende landen kiezen verschillende strategieën. Groot-Brittannië opteert om maatregelen af afwisselend strikter en soepeler te maken, afhankelijk van de zorgvraag (mitigeren). Sommige landen kiezen voor een zeer streng opsporings-, test- en isoleerbeleid om de virus verspreiding maximaal te onderdrukken (Containment).[2]
Testen, zie sectie 4, kunnen mensen aanwijzen die wel vrij mogen bewegen, omdat ze beschermd zijn. Kwetsbare mensen moeten wachten op een werkend vaccin of nieuwe therapie. Koolman houdt een uitgebreid pleidooi gehouden voor de containment strategie,[3] omdat dit de economische en maatschappelijke schade beperkt en de gezondheidszorg optimaal houdt. De strategie houdt de sterftecijfers laag in Zuid-Korea, Duitsland en IJsland, met minder nadelige gevolgen voor economie en samenleving. De basis van die beslissing blijft data: zorgen dat de weten wie besmet is. Dat vraagt een investering die nu nog niet gebeurt. Vergeleken met de kosten van een lockdown, heeft een intensieve containment strategie nauwelijks kosten, ik schat honderden miljoenen in vergelijking met tientallen zo niet veel meer. Maar op zijn Hollands: de kost gaat voor de baat uit. We moeten gaan investeren in het testen, opsporen, isoleren en behandelen van patiënten.
---
[1] https://www.nrc.nl/nieuws/2020/04/05/ik-zag-de-eerste-resultaten-en-ik-dacht-holy-fuck-die-tijdlijn-a3995973
[2] https://www.nrc.nl/nieuws/2020/04/05/pandemie-kan-nog-2-jaar-duren-a3995970
[3] https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2329632-econoom-waarschuwt-versoepelen-lockdown-schaadt-juist-de-economie.html
Auteur
John Jacobs, 7 april 2020
Deze blog is geschreven door John Jacobs in samenwerking met Platform Betrouwbare Zorgcijfers
