Beperk de impact van een epidemie

​John Jacobs, ​11 april 2020

---

Expert opinion

Dit artikel is de visie van een deskundige, een Expert opinion.[1] Lezers die deze term niet goed kennen, zou ik dringen willen adviseren eerst de uitleg daarover te lezen. In 2003 schreef ik een artikel voor Kennislink over ontsnappende virussen.[2] Ik sloot af met “Ook in de toekomst zullen RNA en retrovirussen evolueren en overspringen van de ene soort op de andere soort. Het is niet ondenkbaar dat daar ook weer virussen tussen zitten die vele slachtoffers onder de mens maken. Het blijft dus een noodzaak waakzaam te zijn voor nieuwe virussen.” Voor virologen was dit al decennia eerder gesneden koek – daarom schreef ik het op. Buiten het vakgebied werd dit maar moeizaam opgepikt, ondanks inspanningen van Bill Gates[3] en veiligheidsdiensten.[4] Wie de lijst van epidemieën[5] en het aantal slachtoffers ziet weet dat een volgende epidemie reëel is. Dus we moeten nadenken wat we hiertegen kunnen doen.

---
[1] https://hartblik.weebly.com/expert-opinion.html
[2] https://hartblik.weebly.com/ontsnappende-virussen.html
[3] https://www.youtube.com/watch?v=6Af6b_wyiwI
[4] https://www.nrc.nl/nieuws/2020/03/26/risico-van-pandemie-was-reeel-a3995082#/handelsblad/2020/03/27/
[5] https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_epidemics

Beperk de epidemie

Een nieuwe epidemie voorkomen is vrijwel onmogelijk en de vereiste actie daarvoor – uitroeien van alle wilde dieren – verre van wenselijk. Biodiversiteit is ook kostbaar. Wat kunnen we dan wel doen als een virus uit het wild is overgesprongen op de mens? Drie zaken: (a) de verspreiding beperken, (b) het virus en alle besmette gevallen detecteren en (c) klinisch voorbereid zijn in men. Belangrijk is dat dit voorbereidingen zijn. Tijdens een wereldwijde epidemie (pandemie) zal overal schaarste zijn en dan werkt extra inkopen niet meer. Wat we wel tijdens een epidemie kunnen doen staat in “Hoe kan COVID-19 worden bestreden.”[1]

---
[1] https://hartblik.weebly.com/bestrijding-covid19.html

Beperk de verspreiding

Hoe sneller het virus zich verspreid, hoe minder tijd we hebben om een therapie te vinden en hoe meer ons zorgsysteem overvraagd wordt. Virus verspreiding komt door met gedrag van mensen. [1] Wie verspreiding wil verminderen, moet het risicovolle gedrag van mensen verminderen. Voor verspreiding van virussen versterken twee risicovolle gedragingen elkaar: samenkomsten van veel mensen en mensen uit verschillende groepen. Met name de combinatie leidt tot een gigantische mogelijkheid om snel te verspreiden onder veel mensen.

Reconstructie van SARS-2 laat zien dat het virus door toeristen in verschillende Europese hoofdsteden was gebracht. Toch kwam de grote epidemie niet in de Italiaanse hoofdstad, maar juist in Noord-Italië, na een Europese voetbalwedstrijd. De wintersport met de après-ski zorgde dat vanuit enkele gebieden in de Alpen kon verspreiden over Europa. Carnavalsvierders die uit het hele land naar Tilburg kwamen deden de volgende stap.
​
Wat zijn de meest risicovolle handelingen voor verspreiding. Carnaval vieren in de eigen plaats is een klein risico, omdat dit gaat om contacten met mensen in de directe omgeving. Samenkomsten elders zijn wel een groot risico. Dat geldt voor carnaval, après-ski, bier- en wijnfeesten, sportevenementen, Olympische spelen festivals en grote concerten en massatoerisme. We zouden moeten nadenken wat we hiervan wenselijk vinden in het kader van het risico op de verspreiding van (on)bekende epidemieën.

---
[1] https://hartblik.weebly.com/expert-opinion.html

Detecteer

Detectietesten voor nieuwe RNA en DNA-virussen kunnen heel snel worden opgezet in ieder laboratorium. Belangrijk is dat de protocollen, disposables en reagentia schaalbaar en/of vervangbaar zijn, ook als toevoer uit China of andere aanvoerlanden stokt – bijvoorbeeld door diezelfde epidemie. Dit is een beperkte investering, die voorkomt dat we bij een volgende epidemie weer in de gênante situatie komen dat we niet kunnen testen en niet weten wat er gebeurt. Testen en opsporen blijft de basis van ziektebestrijding.

Wees klinisch voorbereid

In de kliniek draait het op de eerste plaats om het hebben van goed opgeleide mensen. Dit is het moeilijkste op te schalen. Dat betekent niet dat deze mensen altijd moeten werken op de desbetreffende afdeling, maar dat ze elk jaar hun ervaring op pijl houden, door bijvoorbeeld een week op de intensive care mee te draaien. 

Zorg voor voldoende middelen

Middelen kun je op voorraad hebben. De voorspellingen laten zien dat epidemieën en pandemieën gaan gebeuren met snel verspreidende virussen. Aerosolen, direct lichaamscontact en lichaamsvloeistoffen zijn de belangrijkste besmettingsroutes in aflopend epidemiologisch belang. Welke beschermmiddelen daarvoor nodig zijn is evident voor deskundigen. Deze kunnen fysiek aanwezig zijn, of opschaling kan lokaal gepland worden. Vertrouwen op internationale leveringen is onverstandig tijdens een pandemie.
​
Een gevaarlijke epidemie leidt tot ernstig zieke mensen die intensieve zorg nodig hebben – intensive care. Jaarlijks keert influenza terug, en de andere grote uitbraken zijn ook luchtweg RNA-virussen. Beademing is dan een cruciale interventie.

Produceer medicijnen lokaal

Medicijnen zijn duur vanwege de ontwikkelkosten. De productiekosten van geneesmiddelen zijn in verhouding minimaal. Voor kleine extra marges besteden medicijnproductie uit aan landen in andere delen van de wereld, waardoor lokaal tekorten kunnen ontstaan. Commercieel begrijpelijk, vanuit een zorgoogpunt verre van wenselijk. De technologie om lokaal medicijnen te produceren bestaat. Dit voorbereiden, zelfs al is het alleen maar voor de monopolist die niet levert, is waardevol en kan levensreddende zijn. Niet alleen in tijden van een pandemie, ook in andere tijden van schaarste, die steeds vaker lijken voor te komen. Patent-wetgeving moet (tijdelijk) vervallen op het moment dat de monopolist niet (tijdig) levert.

Wees alert

Zodra een nieuwe epidemie ergens ter wereld optreedt met een reëel risico van verspreiding naar Nederland kan het testen worden opgestart.[1] Nu zagen we achteraf dat het eerste ziektegeval minimaal 8 dagen eerder was dan de eerste officiële besmetting en al meer dan 0,1% van het zorgpersoneel besmet was in deze ziekenhuizen.[2] Zorgpersoneel loopt altijd een groter risico bij (nieuw) epidemieën, vanwege het contact met vele patiënten. Medewerkers met symptomen screenen is een efficiënte methode om makkelijk te signaleren of een epidemie in ons land is binnen gedrongen.

---
[1] https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/februari-de-verloren-maand-in-de-strijd-tegen-het-coronavirus~b09e4c7a8/
[2] https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.03.23.20041913v1.full.pdf

John Jacobs, 11 april 2020